Gıda Krizi ve Ata Tohumlar: TİGEM Tarım İşletmeleri, Tohum Dernekleri ve Çiftçiler Arası Sosyo-Politik ve Ekonomik Etkileşimler

Authors : Bengü Kurtege Sefer

Pages : 886-919

View : 53 | Download : 66

Publication Date : 2024-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :İklim değişikliğine bağlı olarak ortaya çıkan ve küresel ölçekte deneyimlenen gıda kriziyle mücadele kapsamında gıda üretim ve tüketim süreçlerinin yeniden yapılandırılması ve bu süreçlere ulus devletlerin müdahil olması konusunda uluslararası kuruluşlar önerilerde bulunmaktadırlar. Bu süreçlerde, yadigâr tohumlar ülkelerin genetik kaynaklarının ve biyo-çeşitliliğin korunması için önem kazanmıştır. Türkiye’de de 2017 yılından beri Mirasımız Yerel Tohum ve Ata Tohum projeleri kapsamında üreticilerden yerli tohumlar toplanmakta, tarım işletmelerinde tescillenmekte, çoğaltılmakta, ekilmekte ve üretilen ürünler kooperatif marketlerde satışa sunulmaktadır. Bu makalenin amacı gıda kriziyle mücadele için devletin tohum sektöründe uygulamaya başladığı bu yeni stratejinin, doğanın metalaştırıldığı neoliberal yönetişimin bir parçası olduğunu göstermektir. Bu stratejiyi yorumlamak için Karl Marx’ın metabolik yarılma ve James C. Scott’ın doğal kaynakların çevre dostu reçetelerle planlanıp yönetimini eleştiren yaklaşımlarını sentezleyen kuramsal bir yaklaşım geliştirilecektir. Devlet özelleştirmelerle, yadigâr tohumların üretim ve takasını yasaklayan yasalarla, sertifikalı tohum kullanımını zorunlu kılarak ve yeni stratejisiyle tohum üretim ve dağıtım süreçleri üzerinde hegemonya kurmaya çalışmakta, tohumların mübadele değerini kullanım değerlerine üstün kılmakta ve doğa ve insan arası metabolik ilişkiyi bozmaktadır. Makalede tohumla ilgili makro politik belgelerin çözümlemesi yapılarak, literatürdeki çalışmalar değerlendirilerek ve alternatif kuramsal yaklaşımı kullanarak, bu planlamacı söylemle doğa ve birey arasındaki yabancılaşmanın nasıl arttırıldığı gösterilecektir. Bu tohum planlama stratejisi karşısında yadigâr tohumlarla ilgili yerel deneyim ve bilgi birikim, Scott’ın ifadesiyle mẽtis, devam etmekte ve agro-ekolojik hareketler artmaktadır. Makalenin bir diğer amacı, sosyo-ekonomik farklılıkların üreticilerin yerli tohumları koruma ve kullanmayla ilgili yerel bilgilerini ve tohumla ilgili tercihlerini, mẽtislerini, nasıl etkilediğini göstermektir. Yerel bilgi ve kullanım biçimleriyle tohum planlama söylemi arasındaki politik mücadeleye dikkat çekilmesi alternatif politikaların tasarlanması için önemlidir. İşletmeler üreticilerin bilgi ve birikimini üretim ve dağıtım süreçlerine dâhil etmeli ve onları planlama sürecine aktif özneler olarak katmalıdırlar. Makalenin son kısmında gıda tedarik zincirinin ilk halkasındaki sosyo-politik ve ekonomik etkileşimlerin makro, mezo ve mikro düzeyde araştırılması konusunda yol haritası oluşturulacaktır.
Keywords : Gıda krizi, Tohum planlama, Tarım işletmeleri, Yadigar Tohumlar, Birey-Doğa İlişkisi