Osmanlı Devleti’nde Devletlerarası Hukuka ve Avrupa Diplomasisine Uyum Süreci: Londra Konferansı Ve Mehmed Şekib Efendi (1840-1841)

Authors : Ahmet Dönmez

Pages : 109-127

Doi:/neuhfd.1390660

View : 125 | Download : 72

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti, III. Selim döneminden itibaren uluslararası hukuka ve karşılıklı diplomasiye uyum sürecine girmiştir. Bu tarihten itibaren tek taraflı diplomasi uygulamalarından vazgeçilmeye başlanmıştır. 1831 yılı sonunda ortaya çıkan Mısır meselesi, kısa sürede Avrupa diplomasisinin en önemli problemlerinden biri halini almıştır. Osmanlı Devleti, 1839 yılında Nizip Savaşı’nda alınan yenilgi ve padişahın ölümü ardından parçalanmanın eşiğine gelmiştir. Avrupa devletleri bu meseleye el koymuşlar ve konuyu çözümlemek için Londra’da bir konferans düzenlemişlerdir. Bu konferansta, Osmanlı’yı temsil etmek üzere aynı zamanda Londra elçiliğine tayin edilen Mehmed Şekib Efendi görevlendirilmiştir. Mehmed Şekib Efendi, konferansta Mısır meselesinin Avrupa devletlerin söz verdiği şekilde çözümü için girişimler yaparak notalar vermiştir. Bu sırada Osmanlı elçisi, özellikle İngiltere ve Avusturya temsilcilerinin yardımını görmüştür. Notaların yazımı, konferansta nasıl hareket etmesi gerektiği, yapması gereken konuşmalar, protokollerin onaylanması gibi konularda onlardan destek almıştır. Mehmed Şekib Efendi, Fransa ve Rusya temsilcilerine karşı ise kendisine verilen talimatlar çerçevesinde temkinli davranmıştır. Konferansta ortaya çıkan protokole Osmanlı temsilcisi de imza atmıştır. Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa’ya karşı düzenlenen operasyon sonucunda Mısır meselesi sonuçlandırılmıştır. Ardından 1841 yılında Londra Boğazlar Sözleşmesi yapılarak Boğazların egemenliği uluslararası bir anlaşmayla Avrupa devletlerinin istediği şekilde yeni bir statüye konulmuştur. Bu süreçte Osmanlı diplomasisi giderek artan bir şekilde uluslararası hukuka ve Avrupa diplomasisine adapte olmuş ve Avrupa sisteminin bir parçası haline gelmiştir.
Keywords : Mehmed Şekib Efendi, II Mahmud, Londra Konferansı, Londra Boğazlar Sözleşmesi, Mısır Meselesi