İbn Hıbbân’ın Ebû Hanîfe’yi Cerh Bağlamında Naklettiği Haberlerin Rivayet Değeri

Authors : Yusuf ACAR, Çiğdem TEKDAMAR

Pages : 94-131

View : 13 | Download : 9

Publication Date : 2021-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Kütüb-i Sitte’nin oluşum döneminde hadisçilerin Ebû Hanîfe’nin kişiliğine ve güvenirliğine yönelttikleri tenkitleri ilk defa bir araya getiren ve müstakil bir başlık altında nakleden hadisçi İbn Hıbbân olmuştur. Cerh ve taʿdîl alanında otorite olarak öne çıkan İbn Hıbbân, rivayete ehil görmediği zayıf râvîleri topladığı el-Mecrûhîn isimli kitabına Ebû Hanîfe’yi de alarak en ağır şekilde cerh etmiştir. Ancak müfesser cerhin kabul edilebileceği kaidesi gereğince söz konusu iddialarını otuzdan fazla senetli haberlerle ispat etme yoluna gitmiştir. Bu çalışmada, hadis ilminde bir haberin kabulü için şart koşulan kriterleri uygulamak suretiyle İbn Hıbbân’ın el-Mecrûhîn’de Ebû Hanîfe ile ilgili rivayet ettiği haberlerin güvenirlikleri ya da rivayet değerleri ortaya konulmaktadır. Her bir rivayetin isnad tenkidi yapılmakta ve ulaşılan sonuçlar bir tablo halinde sunulmaktadır. Cerh-taʿdîlde otorite sayılan İbn Hıbbân’ın Ebû Hanîfe hakkında el-Mecrûhin’de ileri sürdüğü cerh sebeplerinin yine aynı eserde yer verilen haberlerle müfesser hale gelemeyeceği, bunların ¾’nün isnad yönüyle kabul kriterlerini taşımadığı ve geriye kalan ¼’nün ise kabul şartlarını taşımakla birlikte epik değerini haiz olmadığı neticesine varılmaktadır. Tasnif yöntemi ve muhtevası itibariyle kendisinden sonraki dönemler için el-Mecrûhîn’in ilham kaynağı haline gelmesi araştırmamızı önemli kılmaktadır.
Keywords : Hadis, İbn Hıbbân, Ebû Hanîfe, Cerh, İsnad Temkidi