Keysâniyye’nin Teşekkülü ve İlk Şiîlik

Authors : Hakan KELEŞ

Pages : 96-115

View : 17 | Download : 14

Publication Date : 2021-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Keysâniyye, Muhammed b. el-Hanefiyye’nin imâmeti düşüncesiyle Hicri I. asrın son çeyreğinde ortaya çıkan ilk Şiî fırkalardan biridir. Keysâniyye fırkası Muhtâr es-Sakafî’nin tabileri olarak isimlendirilmiştir. Başta Muhammed b. el-Hanefiyye’nin siyasi tavrı olmak üzere onun Muhtâr es-Sakafî ile ilişkisini tesbit etmek Keysâniyye fırkası açısından büyük bir önem arz etmektedir. Ayrıca fırkanın teşekkülünde Muhtâr es-Sakafî’yle birlikte Ebû Amra Keysân ismi öne çıkmaktadır. Onun, Muhtâr’la birlikte öldüğüne dair bir kanıt bulunmaması daha sonra taraftarları arasında etkin bir rol üstlenme ihtimalini akla getirmektedir. Bunun yanı sıra Ebû Amra Keysân’ın aşırı fikirlerinin tesiriyle ortaya çıkan Keysâniyye’inin teşekkül sürecini anlamak bir nevi Şiîlik tarihine ışık tutmak anlamına gelmektedir. Nitekim İbnü’l-Hanefiyye’nin oğlu Ebû Haşim’in imâmeti vasiyet ettiğine dair bilgiler Şiî ayrışmaya da işaret etmektedir. İmametin nass ve taʻyinle Hz. Ali ve evlâdına hasredilmesinde önemli bir etkiye sahip olan vasiyet düşüncesinin Keysâniyye ve galî fırkalar içinde tezahürü söz konusudur. Şiîliğin itikadi esaslarından biri olan imâmet inancı bu dönemde gelişmeye başlamıştır.
Keywords : Şiîlik, Fırka, Keysâniyye, Muhtâr, İmâmet