AVRUPA’DA ORYANTALİZMİN ORTAYA ÇIKIŞI VE DOZY’NİN, İSLAM’IN ASLÎLİĞİ HAKKINDAKİ İDDİALARINA KARŞI İSMAİL FENNÎ ERTUĞRUL’UN SAVUNMASI

Authors : Hakan UĞUR

Pages : 175-196

View : 17 | Download : 11

Publication Date : 2019-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Yaklaşık 1000 yıllık bir geçmişi olan Oryantalizm çalışmaları, başlangıçta bağnaz, saldırgan ve gerçeklikten uzak bir kimlik taşıyordu. Avrupa dünyasının İslam ve Müslümanlar hakkında bilgilenmelerinin ardından son 2-3 yüzyıl içinde Kur’an ve İslam hakkında ilmi kabul edilebilecek eserler hazırlanmaya başlanmıştır. Bu çalışmaların ortak yönlerinden birisi de İslam’ın ilahi bir din, Kur’an’ın ilahi bir kitap olmadığının ispat edilmesi hedefine yönelik olmasıdır. 19. yüzyıldan itibaren oryantalistlerin hazırladığı eserlere karşı Müslüman ilim adamları tarafından reddiye türü eserler yazılmaya başlanmıştır. Bu yüzyıl içinde meşhur olmuş oryantalistlerin biri de Fransız Reinhardt Dozy’dir. Onun hazırladığı ve Abdullah Cevdet tarafından “Tarih-i İslâmiyyet” adıyla Türkçe’ye tercüme edilmiş olan “Essai sur l’Histoire de l’Islamisme” eser, İslam’a ve Hz. Peygamber’e dair pekçok iftiralar içeriyordu. Bu eser hakkında hazırlanan pek çok reddiyeden biri de İsmail Fennî Ertuğrul’un “Kitab-ı İzâle-i Şükûk” adlı eseridir. Ertuğrul’un bu esede ele aldığı konulardan biri de Dozy’nin, İslam’ın ilahi bir din olmadığına dair iddialarıdır. Ertuğrul, Dozy’nin bu konudaki cümlelerini teker teker ele alarak değerlendirmektedir. Bu savunmasında Avrupalı bazı aydınların sözlerini delil olarak kullanmış ve bazı akli değerlendirmeler yapmıştır. O dönemin bir entelektüel tartışmasını yansıtması bakımından onun değerlendirmeleri önemlidir.
Keywords : Oryantalizm, İsmail Fennî Ertuğrul, İzale i Şükûk, reddiye, Kur`an