DÖRTYOL AĞZINDAN DERLENEN BİR HALK ANLATISINDA PEKİŞTİRME AMACIYLA KULLANILAN BAZI UNSURLAR

Authors : Ahmet HAŞİMİ

Pages : 832-845

Doi:10.30783/nevsosbilen.790521

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2020-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Yüzyıllar boyunca Anadolu insanı dış etkilere aldırmayarak duygu ve düşüncelerini sade ama güçlü bir Türkçeyle ifade edebilmiştir. Dilde üsluba yükseklik kazandıran çeşitli unsurlar vardır. Bu unsurlardan birisi de pekiştirmelerdir. Türkçede pekiştirmeler; ses, biçim birimi, sözcük, söz dizimi ve daha başka unsurlarla yapılır. Dörtyol ilçesi Türk dilini ve kültürünü koruması açısından Anadolu’da önemli yerlerden birisidir. Bu çalışmada araştırmaya dayanak oluşturan metin Hatay’ın Dörtyol ilçesinden derlenmiştir. Derleme metninin konusu Hazreti Âdem’in cennetten çıkarılması ve dünyaya gönderilmesiyle, Hazreti Âdem’in Hazreti Havva ile dünyada tekrar kavuşması hadisesidir. Elde edilen metin, cümle bağlamından da hareketle, kelimelere eklenen unsurlar, kelimeler, söz dizimi unsurları pekiştirme özelliği taşıyıp taşımadıkları açısından dikkatle incelenmeye çalışılmıştır. Derleme metni üzerinde yapılan inceleme sonucunda metinde ses, biçim birimi ve söz dizimi unsurlarının pekiştirme görevinde kullanıldığı tespit edilmiştir. Çalışmada, bu tespitler sınıflandırmaya tabi tutularak her bir unsur ait olduğu sınıfa dâhil edilmiştir. Bunlardan bazıları standart Türkçede de bulunmayan ve dile zenginlik katan pekiştirme unsurlarıdır.
Keywords : Halk Anlatısı, Pekiştirme, Anadolu Ağızları, Dörtyol Ağzı