ALİ’NİN KISSA-İ YÛSUF’UNDA MENTAL FİİLLER

Authors : Yahya Kemal BEYİTOĞLU

Pages : 1521-1534

Doi:10.30783/nevsosbilen.929316

View : 47 | Download : 18

Publication Date : 2021-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Alanyazında fiiller; genellikle yapılarına, edimsel anlamlarına ve çatılarına göre ele alınmıştır. Son yıllarda artan söz varlığı çalışmalarıyla birlikte fiilleri, anlamsal açıdan sınıflandırma denemeleri de yapılmaktadır. Ancak bu konuda tam olarak yaygınlaşmış tasniflerden söz etmek şimdilik mümkün görünmemektedir. Bununla birlikte önceleri daha çok psikoloji ile ilgili olarak bilişsel dil bilimi alanında incelenen daha sonra Türkoloji alanında çalışma yapan araştırmacıların da ilgi gösterdiği konulardan biri hâline gelen mental fiiller de fiilleri anlamsal açıdan sınıflandırma çalışmaları arasında yer almaya başlamıştır. Mental kelimesi, Türkçede “akli, zihinsel, ruhsal” gibi kavramları, mental fiiller de zihinde gerçekleşen fiilleri ifade etmekte ve fiziksel hareket anlamı taşıyan öteki fiillerden ayrılmaktadır. Bu çalışmada Türk edebiyatında Yûsuf kıssasının işlendiği ilk eser olan, Ali’nin Kıssa-i Yûsuf’unda geçen mental fiiller incelenmiştir. Kıssa-i Yûsuf, Oğuz Türkçesinin özellikleri yanında Doğu Türkçesine özgü birtakım dil özelliklerini de yansıtan karışık dilli bir eserdir. Eserde tespit edilen mental fiiller, şimdiye kadar yapılmış tasnifler de göz önünde bulundurularak duyu fiilleri, düşünce fiilleri, duygu ve psikolojik durum fiilleri ve iletişim fiilleri şeklinde sınıflandırılmıştır.
Keywords : Anlam Bilimi, Mental Fiiller, Kıssa i Yûsuf