ARŞÎ DİVANI’NDA BEKTAŞÎLİK VE HACI BEKTAŞ VELÎ İLE İLGİLİ BAZI TESPİTLER

Authors : Mutlu Melis ÖZGERİŞ

Pages : 75-90

Doi:10.30783/nevsosbilen.986729

View : 24 | Download : 14

Publication Date : 2021-12-22

Article Type : Research Paper

Abstract :Arşî; 16. yüzyılın sonu, 17. yüzyılın başında yaşamış bir şairdir. Bilinen tek eseri olan Divan’ını Hurûfîlik düşüncesini yansıtacak şekilde kaleme almış, Hurûfîlik inanışına mensubiyetini birçok beyitte dile getirmiştir. Ama onun şiirleri incelendiğinde sadece bu inancın izleri görülmez. Şiirlerinde özellikle Bektaşî düşünceye dair unsurların fazlalığı dikkat çekmektedir. Bu durum ise; şairin Bektaşîlerin bulunduğu bir çevrede yaşadığını, onlarla etkileşimde bulunduğunu düşündürmektedir. Arşî; mesnevi, kaside, gazel, tuyuğ nazım şekillerini kullanarak, Bektaşî şiirinde de rastlanılan, naʿt, medetnâme, düvâz-deh türlerinde Hz. Peygamber, Hz. Ali, on iki imam ve Hacı Bektaş Velî sevgisini dile getiren şiirler kaleme almıştır. Ayrıca dört halife için yazdığı çehâr-yâr türünde şiiri de bulunmaktadır. Şairde bütünleştirici bir muhabbet görülmekte; bununla birlikte bu muhabbeti yaşamayanlar, Hz. Muhammed ve ashabına kötü davranıp onlara sevgi beslemeyenler eleştirilmektedir. Bu çalışmanın amacı ise, Arşî Divanı’nda Bektaşîliğin yansımalarını ortaya koymaktır. Çalışma kapsamında, Arşî Divan’ında kavram taraması yapılarak Bektaşîlik ve Hacı Bektaş Velî’ye dair beyitler seçilmiş ve bazı tespitlerde bulunulmuştur.
Keywords : Arşî, Bektaşîlik, Hacı Bektaş Velî