HOCA AHMED YESEVİ VE HACI BEKTAŞ-İ VELİ TASAVVUFUNUN TÜRK İSLÂM ANLAYIŞI AÇISINDAN DEĞERLENDİRMESİ

Authors : Erhan YOSKA

Pages : 135-147

Doi:10.30783/nevsosbilen.997913

View : 22 | Download : 12

Publication Date : 2021-12-22

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkistan’ın İslâmlaşma sürecinde yeni bir dönemi başlatan Hoca Ahmed Yesevî, bozkır toplumunun sosyo-kültürel yapısına uygun sûfî diliyle İslâmiyet’i, tasavvufî düşünceleri ve millî müşterekleri Türklerin anlayabileceği sade bir Türkçe anlatmıştır. Yesevi hazretleri, ehl-i Sünnet akidesine sıkı sıkıya bağlı kalarak İslamiyet’i Türk toplum ve kültür yapısına göre yorumlamıştır. Türk İslam anlayışını bir araya getirmek suretiyle oluşturulan bu tasavvuf anlayışı, Türk dilinin ve kültürünün tekrar canlanmasına çok büyük katkı sağlamıştır. Türkler arasında İslâmiyet’in ve tasavvufun yayılmasına öncülük eden Ahmed Yesevî’nin Türk yurtlarında kalıcı bir tesir bırakmasında, hikmetlerinin yanı sıra, Türk dünyasının tamamına hitap eden müritlerinin büyük rolü olmuştur. O’nun tasavvuf anlayışı mürid ve halifeleri tarafından XIII.- XV. Yüzyıllar arasında, Sirderya ve Harezm’den Deşt-i Kıpçak coğrafyasına, Azerbaycan’dan Anadolu’ya Türklüğün farklı bölgelerine ulaştırılmıştır. Hoca Ahmed Yesevî’ye intisap ettiği kabul edilen halifelerden birisi de Hacı Bektâş-ı Velî’dir. Anadolu`nun İslamlaştırılması ve vatanlaştırılması sürecinde önemli katkıları olan Bektâş-ı Velî, Anadolu’da İslâmiyet’in Türkler tarafından anlaşılan şeklini temsil etmiştir. Bu çalışmada, Hoca Ahmed Yesevî’den Hacı Bektâş-ı Velî’ye, Türk tasavvufunun Türk-İslam anlayışı yönüyle incelenmesi amaçlanmaktadır.
Keywords : Hoca Ahmed Yesevî, Hacı Bektaş i Veli, Türk Tasavvufu, Türk İslam Anlayışı