Beyşehir Demirli Mescit örneğinde Anadolu’da tek ahşap taşıyıcılı harim geleneği

Authors : Ahmet Yavuzyılmaz, Ayşe Budak

Pages : 1086-1107

Doi:10.30783/nevsosbilen.1464568

View : 109 | Download : 133

Publication Date : 2024-09-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Müslümanların ibadethanesi olarak bilinen ilk yapı Medine’de hicretten kısa süre sonra inşa edilen mescittir. Bu mütevazı yapının taşıyıcı ve örtü sistemi ahşapla oluşturulmuştu. İlk mescitten itibaren ahşap taşıyıcı ve örtü sisteminin varlığını sürdürdüğü bilinmektedir. Yüzyıllar boyunca kimi örnekte anıtsal nitelikte ulu camilere ve kimi örnekte de sade mescitlere dönüşmüştür. Kimi zaman onlarca ahşap ayak kullanılarak inşa edilen yapılara karşılık kimi zamanda tek ahşap taşıyıcıyla mekân biçimlendirilmiştir. Konya’nın Beyşehir ilçesinde Eşrefoğulları döneminde inşa edilmiş Demirli Mescit, küçük boyutları ve tek ahşap taşıyıcısı ile dikkati çeker. Yapının mescit ve bazı belgelerde geçen ifadeler nedeniyle medrese olarak inşa edilmiş olabileceği tartışmaları söz konusudur. Bu çalışmada, mescit olarak inşa edilen ve kullanılan bu yapının tarihsel süreci, geçirdiği onarımlar ele alınmıştır. Ancak bu çalışmanın birinci amacı bu mescidi tanıtmaktan ziyade yapının içinde barındırdığı ahşap taşıyıcısıyla birlikte bir geleneği sürdürüp sürdürmediğinin tespitidir. İlk olarak, ilk İslam ibadet yapısından itibaren görülen ahşap taşıyıcı geleneği kısaca örneklerle anlatılmış. Anadolu’da Selçuklular ve Osmanlılar arasında bir geçiş dönemi olan beylikler döneminde Konya’ya yakın konumu ve siyasi bağları nedeniyle Selçuklu geleneğini sürdüren Eşrefoğullarının inşa ettirdiği az sayıdaki örnekten birinin de yazıya konu olan tek ahşap taşıyıcılı Demirli Mescit olması ilginçtir. Bu çalışma da son olarak, bu yapıdan sonra da Anadolu’da tek ahşap taşıyıcıların hangi örneklerle devam ettiği tespit edilmiştir. Bu örneklerin sayılarının azımsanmayacak ölçüde olduğu ve bu yapıların mütevazı mahalle ve köy mescitleri olduğu görülmüştür. Tüm bu veriler ışığında tek taşıyıcılı yapıların bir gelenek içinde hangi yüzyıllar boyunca devam ettiği bu çalışmayla ortaya konulmuş ve alana katkı sağlamak hedeflenmiştir.
Keywords : Gelenek, Mimarlık Tarihi, Harim, Ahşap Sütun