DEĞERLER VE ÇIKARLAR ARASINDA: ABD’NİN ORTADOĞU’DAKİ SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ DARBELERİYLE İLİŞKİSİNE FARKLI BİR BAKIŞ

Authors : Özge Yavuz, Mehmet Akif Okur

Pages : 195-212

Doi:10.52122/nisantasisbd.1480352

View : 29 | Download : 40

Publication Date : 2024-07-03

Article Type : Research Paper

Abstract :ABD’nin Soğuk Savaş döneminde demokratik değerlerin savunuculuğunu üstlendiği bilinmektedir. Fakat Ortadoğu söz konusu olduğunda, savunduğu değerler ile çıkarları arasında sıklıkla ikileme düştüğü ve bu durumlarda tercihlerini çıkarlarından yana kullandığı gözlemlenmektedir. Bu çalışmada, ABD’nin Soğuk Savaş dönemi Ortadoğu politikasında yaşadığı değer-çıkar ikilemi, bölgedeki demokratik rejimlere düzenlenen darbeler (1953 İran Darbesi ve 1980 Türkiye Darbesi) karşısındaki tutumu üzerinden masaya yatırılmaktadır. Tasnif dışı bırakılmış Amerikan belgeleri çalışmada başvurulan temel kaynakları teşkil etmektedir. Bu belgeler ışığında, ABD’nin Türkiye darbesinden memnuniyet duyduğu, İran darbesini ise bizzat düzenlediği anlaşılmaktadır. Çalışmada ABD’nin Sovyet nüfuzunun engellenmesini ulusal çıkarları açısından birincil amacı olarak değerlendirdiği ve bölgedeki güç dengesini kendi lehine tesis edecek yönetimlerin halk iradesini yansıtıp yansıtmamalarıyla ilgilenmediği sonucuna varılmaktadır. Ayrıca demokratik değerleri üzerinden yaşadığı baskıyı hafifletmek amacıyla çıkarlarına uygun yeni söylemler kullandığı da gösterilmektedir.
Keywords : 1953 İran Darbesi, 1980 Türkiye Darbesi, ABD Dış Politikası, Soğuk Savaş