PSİKOLOJİDE ÇİFT ÇALIŞMALARINDA VE EŞLENİK ÖRNEKLEMLERDE BAĞIMSIZ OLMAMA ÖLÇÜMÜ

Authors : Cantürk Akben

Pages : 615-635

Doi:10.52122/nisantasisbd.1490822

View : 108 | Download : 109

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Review Paper

Abstract :Eşlenik örneklemlerde çiftlerin bireylerini bağımsız değerlendirmek bireysel bir yaklaşımdır. Ancak çiftlerden bahsedildiğinde, bireylerin birbirinden bağımsız olamayacağı kabul edilmeli ve çiftsel bir yaklaşım benimsenmelidir. Literatürde bu sayıltı \\\"bağımsız olmama\\\" (nonindependence) olarak tanımlanır. Çift çalışmaları literatüründe çoğunlukla göz ardı edilen konulardan biri, bağımsız olmama derecesinin raporlanmasıdır. Bu çalışmanın temel amacı öncelikle çiftsel yaklaşımlarda değişken türlerini tanımlamak ve ardından olası değişken türlerinin kombinasyonları ile çift çalışmalarında bağımsız olmama derecelerinin nasıl hesaplanacağına ilişkin örnekleri bir bütün halinde derlemektir. Bu bağlamda sırasıyla; çiftler içi bir tane bağımsız değişkenin olduğu, çiftler içi birden çok bağımsız değişkenin olduğu, karışık bağımsız değişkenlerin olduğu, çiftler arası bir tane bağımsız değişkenin olduğu ve çiftler arası birden çok bağımsız değişkenin olduğu senaryolarda bağımsız olmama derecelerinin nasıl ölçüleceğine dair örnekler sunulmuştur. Çiftler içi bağımsız değişkenlerle çalışıldığında, bağımsız olmamayı ölçmek için korelasyon ve kısmi korelasyon katsayılarını göz önünde bulundurmak önerilmiştir. Çiftler içi bağımsız değişken olmadığı durumlarda ise karışık bağımsız değişkenler için sınıf içi korelasyon katsayısının kullanımı, çiftler arası bağımsız değişkenler için ise kısmi sınıf içi korelasyon katsayısının kullanımı bağımsız olmama ölçümü için işaret edilmiştir.
Keywords : Ayırt edilebilir çiftler, ayırt edilemez çiftler, çiftler arası değişken, çiftler içi değişken, çiftsel veri analizi, yakın ilişkiler