Michel Foucault’da biyoiktidar ve benlik teknikleri

Authors : Mehmet BAYIR

Pages : 1-13

View : 16 | Download : 32

Publication Date : 2020-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Foucault öncesinde iktidarın doğasına ilişkin argümanlar hükümdarın kişiliğine bağlı olarak tezahür eden ve onunla ilişkilendirilen kavramlar çerçevesinde tartışılmaktaydı. Foucault kurumsal ve toplumsal ilişkiler ağının içinde iktidarın izini sürmüş ve iktidarın varlık alanını piramidin tabanı ve zirvesi arasında mikro fizik ölçekte aramıştır. Foucault, iktidar nerede sorusunun yanıtlarını, aile, okul, fabrika, hapishane, tımarhane gibi toplumsal yapılarda aramıştır. O, iktidar çözümlemesini siyasi kurumlar ve pratiklerle ilişkilendirmeyi indirgemeci bir yaklaşım olarak görmekteydi. Ona göre modern toplumda artık kralın başı kesilmeliydi. Geleneksel olarak kralın bedeninde ve kişiliğinde somutlaşan iktidar, kralın varlığını aşan ve toplumsal kurumların kılcal damarlarına kadar nüfuz eden bir ilişkiler ağına dönüşmüştü. Foucault, iktidarı sınırlayan, kısıtlayan ve baskılayan niteliklerinin yanı sıra “oluşturan, inşa eden ve düzenleyen” bir güç olarak ele alır. Baskıcı iktidarın, bedene yönelik şiddeti modern toplumda yerini düzenleyici, normalleştirici ve disiplinci iktidara terk etmiştir. Disiplinci iktidar bedeni edilgenleştirerek ona itaatkâr bir form kazandırmış, düzenleyici iktidar ise çalışma ve dinlenme saatlerini düzenleyerek onu üretken kılmıştır. Disiplinci iktidar; bireylerin gündelik yaşamdaki rutinlerine, bedenlerine, tutum ve davranışlara yönelik sistematik dayatmacı/zorlayıcı teknikler uygulanarak bireyin tutum ve davranışlarını denetlemek, üretkenliğini ve yeteneklerini geliştirerek daha kullanışlı ve yararlı bir forma dönüştürmenin kavramsal karşılığıdır. Bu çalışmada öncelikle iktidar olgusunun doğası ve Foucault felsefesinde konumlandığı yer irdelenmiştir. Akabinde orta çağda cezalandırma pratiğinin nesnesi olarak bedene çektirilen azabın seyirlik görkeminden, modern çağda inceltilmiş tekniklerle benliğe uygulanan cezanın tarihsel gelişimi disiplinci iktidar bağlamında analitik ve eleştirel bir bakış açısıyla ele alınmıştır.
Keywords : iktidar, ceza, disiplinci iktidar, disiplin toplumu, iktidar ilişkileri