Bilginin toplumsal-felsefi boyutları ve Spinoza’nın bilgi anlayışı

Authors : Mehmet Mesut BALLI

Pages : 93-119

View : 22 | Download : 22

Publication Date : 2021-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Antik Yunan’dan itibaren bilgi, felsefenin konuları arasındadır. Bununla birlikte filozoflar bilgi konusunu genel olarak toplumsal bağlamının dışında ele almışlardır. Bu durum özellikle 17. yüzyıla kadar devam etti. Bu yüzyıl kesin bilgi arayışının ve yeni yöntem geliştirmenin yüzyılıdır. Özellikle 17. yüzyıldan itibaren filozoflar, düşünürler bilgiyi ele alışta yeni yollar benimsemişlerdir. Böylece 20. yüzyılda bir disiplin haline gelecek olan bilgi sosyolojisine de öncülük etmişler, bilgi sosyolojisinin habercileri olmuşlardır. Bu öncü, haberci düşünürlerden biri, Brunch Spinoza’dır. Bu metinde Spinoza’nın bilgi görüşü ortaya konuldu. Spinoza, iki ayrı çalışmasında iki farklı bilgi sınıflandırması yaptı. Bunlardan biri, bilginin ‘algı” olarak tanımlandığı Anlam Yetisinin Düzeltilmesi Üzerine İnceleme’dir. Diğeri ise ölümünden sonra yayınlanan ve onun başyapıtı olan Etika adlı kitabıdır. Spinoza, geometrik bir yöntemle yazdığı Etika’da genel olarak felsefenin bütün alanlarını, özel olarak da bilgi kuramını ortaya koyar. Spinoza, bilginin kaynağı konusunda rasyonalist bir tutum sergiledi. Rasyonalist bir bilgi kuramı hedefledi ve ilerlemeci bir bilgi kuramı oluşturdu.
Keywords : Spinoza, bilgi kuramı, bilgi sosyolojisi, rasyonalizm, Batı düşüncesi