İsrail, Orta Asya ve Yeni Çevresel Strateji

Authors : Mehmet Erkan Kıllıoğlu

Pages : 270-296

View : 42 | Download : 58

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :İsrail, gerek kendisinden gerekse de etrafındaki siyasi ve stratejik konjonktürden kaynaklanan güvenlik açmazı sebebiyle 1950’li yıllarda güvenliğini attırmak ve Ortadoğu bölgesinde karşı karşıya kaldığı izolasyon halinden kurtulmak için Çevresel Strateji adını verdiği bir doktrin geliştirme yoluna gitmiştir. Ortaya çıkan güvenlik arayışında ülke yönetimi, büyük güçlerin yanında yerel müttefikler de gerekli olduğunu gördüğü için Ortadoğu bölgesi içinde ve ona bitişik bölgelerde Arap kökenli olmayan, hatta Araplarla aralarında husumet olan ülkelerle ittifak kurma girişimlerinde bulunmuştur. Bu kapsamda Türkiye, İran ve Etiyopya ve Ortadoğu bölgesindeki Arap ülkelerinde azınlık olarak yaşayan Kürtler vb. etnik gruplarla irtibat kurulmaya çalışılmıştır. Ortadoğu bölgesi ile yakın çevresindeki Arap olmayan azınlık grupları ile ülkeleri hedef alan bu politika ile amaçlanan İsrail’i Ortadoğu’daki topyekûn izolasyondan kurtarmaktır. Bu sayede ülkenin uluslararası siyasette daha etkin olabileceği düşünülmüştür. Ancak küresel siyasi sistemde yaşanan gelişmeler de Çevresel Stratejiyi kısa sürede demode hale getirmiştir. Çalışmada bu iddiayı doğrulamak için Çevresel Strateji ile olan ilgisi fazla çalışılmamış olan iki bölge güncel araştırmalar üzerinden incelenerek analiz edilmeye çalışılmıştır. Bu iki bölge ise Kafkasya ve Orta Asya’dır. Çalışmada İsrail’in Orta Asya ve Kafkasya’daki ülkelerle olan ilişkilerinin seyri tarihi arka planı oluşturmak adına analiz edilmiştir. Bu analizde veri olarak ticaret hacmi, silah satışı ve resmi ilişkiler gibi kalemler incelenmiştir. Ancak hepsinden önce Çevresel Strateji Doktrini’nin Kafkasya ve Orta Asya bağlantısını kurmak için Ermenistan, Gürcistan, Tacikistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Özbekistan, Kazakistan ve Azerbaycan’la olan ilişkiler incelenecek bu noktada Kazakistan ve Azerbaycan’la olan ilişkilere özellik olarak değinilmiştir.
Keywords : Çevresel Strateji Doktrini, Orta Asya, Kafkasya, Azerbaycan, Kazakistan