ERKEN TUNÇ ÇAĞI’NDA ALACA HÖYÜK KRALÎ MEZARLARINDA KURBAN UYGULAMALARINA DAİR BAZI GÖZLEMLER

Authors : Fatma SEVİNÇ ERBAŞI

Pages : 275-301

Doi:10.33469/oannes.1235520

View : 13 | Download : 12

Publication Date : 2023-03-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Erken Tunç Çağında Anadolu, Yakındoğu’nun genel gelişmişlik hareketine katılarak zengin ve güçlü yerel beylerin hüküm sürdüğü odaklar oluşturmuştur. Bu odaklardan biri de Alaca Höyük’tür. Bu durumun en açık göstergesi, seramikten madenin farklı türlerine uzanan çeşitli türdeki hediyelerin içinde bulunduğu, özel olarak tasarlanmış mezarlara defnedilmiş ve muhtemelen kral/kraliçe olan kadın ve erkeklerin hoker tarzında gömülmüş iskeletleridir. 1935 yılında başlayan süreğen kazılarda 13 tane mezar açığa çıkartılmıştır. Kazıların sonuçları 1937 yılı itibarıyla yayımlanan R. O. Arık ve H. Z. Koşay’ın kaleme aldığı kitaplarda ayrıntılı olarak aktarılmış, mezarlara geniş yer verilmiştir. Bununla birlikte kurban törenleri hakkında bilgi ve değerlendirmeler söz konusu yayınlarda ayrıştırılarak konu edilmemiştir. T. Özgüç’ün 1948 tarihli yayınında konuyu, Anadolu genelinde irdelediği ve Alaca Höyük mezarlarını da masaya yatırarak, değerli tespitler yaptığı izlenmektedir. T. Özgüç’ün teorisinden yola çıkarak, mezarlar kapatılmadan önce ve kapatıldıktan sonra gerçekleşen iki aşamalı cenaze töreninde en can alıcı sahnelerin kurban uygulamaları olduğu tahmin edilmektedir. Kurbanların cansız/kansız ve canlı/kanlı olmak üzere iki farklı türde gerçekleştiği teorisini doğrulayan kanıtlar mezar çukurlarında ve üstü kapatılan mezarın damında tespit edilmiştir. Bu çalışmada her bir mezar, kurbanla ilişkili olduğu düşünülen malzemeler ya da başka kalıntıları kapsayan buluntular bağlamında tek tek inceleme altına alınmıştır. Böylelikle Alaca Höyük’teki kral ve kraliçelerin definleri sırasında, mezarlarda gerçekleşmiş olan kurban törenlerini görünür hale getirmek hedeflenmiştir. Kurbanın, iktidar sembolü bir törensel uygulama olduğundan hareketle Alaca Höyük mezarlarının sahiplerinin, kendi zamanlarında bölgede hâkim bir pozisyona sahip oldukları sonucuna dikkat çekilmiştir.
Keywords : Libasyon, Ölü Yemeği, Cenaze, Hayvan Kurbanı, Oda Mezar