ALTIN ORDA HANLIĞI’NIN SÜKÛTUNA KADAR KARADENİZ’İN KUZEYİNDE TÜRKLER

Authors : Ayşe AYÇİÇEK

Pages : 97-116

View : 22 | Download : 35

Publication Date : 2019-12-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Karadeniz’in kuzeyindeki coğrafya tarihin her döneminde Türklerin yoğun şekilde varlıklarını sürdürdükleri bir coğrafya olmuştur. Türkistan’dan batıya doğru göç eden Türkler Hazar Denizi’nin kuzeyi ile İdil-Ural arasındaki sahaya yerleşimler göstermişlerdir. Karadeniz’in kuzeyindeki bu düzlükler Türkler için yaşamaya en elverişli coğrafya olmuştur. Kimmerlerin Türk oldukları kabul edildiği varsayıldığında Karadeniz’in kuzeyindeki Türk varlığını M.Ö. 7. yüzyıla kadar götürebilmekteyiz. Kimmerlerden sonra İskit, Avrupa Hunları, Hazarlar, Kıpçaklar, Altınordu, Kırım Hanlıkları gibi tarihin en kadim toplumu olan Türklerin devamlılığı görülmektedir. Özellikle Hunlardan sonra bölgedeki Türk varlığını kronolojik bir şekilde kesintisiz olarak takip edebilmekteyiz. Rusların varlığının etkili olmaya başladığı dönemlerde başka bölgelere Türklerin göçleri mevcut olsa bile Kırım gibi bazı önemli mevkilerden Türkler geri çekilmemişlerdir. Bizans için de son derece önemli olan Karadeniz’in kuzeyi Hazarlar döneminde uzun yıllar süren çekişmelere sahne olmuştur. Peçenekler de bir dönem Kıpçak Bozkırlarını ele geçirmişse de 11. yüzyıldan sonra Kıpçakların hâkimiyetine geçtiği görülmektedir ve böylece Bizans’ın bölgedeki etkinliği azalmıştır. Bütün bunların yanı sıra Karadeniz’in kuzeyi ile Selçuklular da ilgilenmiş ve özellikle Kırım başta olmak üzere bu coğrafyalara seferler düzenlemişlerdir. Ancak 1240 yılından sonra Cengiz Han’ın devletinin hâkimiyetinin yoğun şekilde varlığı görülmektedir. Özellikle Altın Orda Hanlığı, Kırım ve çevresindeki Türklüğün temsilciğinin en önemli koruyucusu olmuştur. 18. yüzyıl sonunda Ruslar, Karadeniz’in kuzeyine inmek suretiyle buralarda 1500 yıl kadar sürmüş olan Türk hâkimiyetini ortadan kaldırmıştır.
Keywords : Avrupa Hunları, Hazarlar, Kıpçaklar, Altın Orda, Kırım