Yazıtlarda Adı Geçen Uzak Doğu Devletleri: Kore Hanedanı, Kuzey Çin Hanedanları, Moğol Toplulukları

Authors : Yongsŏng Lİ

Pages : 87-105

View : 15 | Download : 12

Publication Date : 2020-01-03

Article Type : Research Paper

Abstract :Kül Tegin Yazıtı ile Bilge Kağan Yazıtı’nda Birinci Türk Kağanlığı’nın bir kağanının cenaze törenine tem¬silciler gönderen devlet veya topluluklar doğudan başlayarak saat yönünde anılmaktadır. Bunlardan bükli, çöllüg el, tabgaç, kıtań ve tatabı, Doğu Asya’da bulunmaktadır. Bükli, Kore Yarımadasının kuzey kısmı ile Mançurya’da bulunmuş olan eski bir Kore krallığı Goguryeo insert ignore into journalissuearticles values(고구려/高句麗, M.Ö. 37 ~ M.S. 668); olsa gerek. Bu yüzden bökküli insert ignore into journalissuearticles values(< *bäkküli < *mäkküli 貊句麗); veya bökköli insert ignore into journalissuearticles values(< *bäkköli < *mäkkoli 貊高麗); okunması gerekmektedir. 552 ~ 577’de yani insert ignore into journalissuearticles values(Birinci); Türk Kağanlığı’nın ilk 25 yılında Kuzey Çin’de Kuzey Qi ve Batı Vey / Kuzey Zhou olmak üzere iki Tabgaç devleti mevcut olduğuna göre, Göktürklerin birine çẄlgl insert ignore into journalissuearticles values(~ çẄlgIl); ve diğerine Tabgaç diyerek bu iki Tabgaç devletini ayırt ettiğini düşünmeliyiz. Büyük bir olasılıkla, Kuzey Zhou’ya çẄlgl insert ignore into journalissuearticles values(~ çẄlgIl); ve Kuzey Qi’ye ise Tabgaç denk gelir. Eğer öyleyse, çẄlgl insert ignore into journalissuearticles values(~ çẄlgIl); adı Çülüg el ‘Çü’lülerin devleti’ insert ignore into journalissuearticles values(< Çü insert ignore into journalissuearticles values(< 周 Zhōu); + -lüg ‘addan sıfat yapan ek’ + el ‘devlet, ülke’); olarak çözümlenebilir. -lXg eki, günümüzde olduğu gibi yer adına eklenebilir. Kıtań ile Tatabı, Göktürklerin doğu komşuları olmasına rağmen Birinci Türk Kağanlığı’nın bir kağanının cenaze törenine temsilciler gönderen devlet veya topluluklar listesinde en son zikredilmektedir. Ama Kül Tegin’in cenaze törenine temsilciler gönderen devlet veya topluluklar listesinde ilk önce yer almaktadır. Tatabı adı, Çin kaynaklarında Kumo Xi ve Xi olarak geçse de daha çok 5~6. yüzyılda Mançurya’nın batısındaki Taoer Nehri ile Şira Müren Nehri arasında yaşayan bir göçebe halk olarak kaydedilen Didouyu’yu insert ignore into journalissuearticles values(地豆于 Dìdòuyú); hatırlatmaktadır.
Keywords : Kore, Kuzey Çin, Moğol, Tunguz