Etnonim ve Toponim Arasında Kumanlar ve Kıpçaklar

Authors : Jaroslav DROBNY

Pages : 155-166

View : 18 | Download : 9

Publication Date : 2020-07-24

Article Type : Other Papers

Abstract :Ortaçağ’da Orta Avrupa, Doğu’dan gelen, sıklıkla da yeni bölgedeki Hunlar, Avarlar, Macarlar ve Peçenekler gibi belirli etnik grupların iskânlarıyla bağlantılı olarak çok sayıda göçebe isyan dalgasına sahne olmuştur. Bu isyan silsilelerinin sondan bir önceki ve geniş anlamda da sonuncusu Türk orijinli halklardan olan Kumanlar ile ilişkilidir. Kıpçaklar ise 10. yüzyılın ortalarında Oğuzları takip ederek Volga Nehri, Karadeniz ve Kafkasların kuzeyine doğru sel altında kalmış olan bozkırları aşmışlardı. Bu bölgeye, ortaçağ Avrupa kaynaklarında Kumanların yeri anlamına gelen, Rusların Polovetsian Bozkırı ve Arap ile Perslerin Kıpçak Çölü olarak bildikleri Kumania adını vermişlerdi. Çağdaşlarına göre çeşitli isimlerle anılan bu grup, Ruslar tarafından Polovtsi, Latin ve Yunan Avrupa tarafından Kumanlar, Pers ve Doğu Araplar tarafından ise Kıpçaklar olarak bilinmekteydi. Eski metinlerde, aslında her iki isim de aynı halkı ifade ettiği anlaşılmadan kullanılmıştır ki bu hayli ilgi çekici bir durumdur. Bu makalemizde İdrisî gibi dönemin önde gelen isimlerinin çalışmaları ve Arapça bazı eserler doğrultusunda Kıpçak ve Kumanların kökenleri yaşadıkları bölgeler, etnik ve linguistik açılardan incelenmiştir.
Keywords : Kıpçaklar, Kumanlar, El İdrisî, Tatarlar, Altın Orda Devleti