Pendnâmeler Ve Türk Edebiyatında Benzer Nitelikli Öğüt Kitapları

Authors : Rıdvan CANIM

Pages : 153-160

View : 11 | Download : 13

Publication Date : 2015-03-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Klâsik edebiyatımızda asırlar boyunca kaleme alınan eserler arasında pendnameler ve benzer nitelikli öğüt kitaplarının ayrı bir yeri ve önemi vardır. Bu tür eserlerin hemen hepsinin netice itibariyle etkilendiği veya model olarak benimsediği eser, Feridüddin Attar`ın Pendnâme`sidir. Pendname kelimesi Fars kökenli olup, «öğüt kitabı, nasihat kitabı» anlamlarına gelir.  İfade formu olarak mesnevi nazım şeklini kullanan pendnameler veya bu isim altında görülmese bile pendname niteliğindeki bu eserlerin en önemli vasıfları dînî, tasavvufî ve ahlâkî-didaktik karakter arzetmesidir. Klişe bir yapının görüldüğü mesnevilerle genellikle başta tevhid, sonra münâcât ve nât ile zamanın pâdişâhına övgü bulunur. Bunun yanında öğretici eserlerde küçük bir başlangıçtan sonra konuya girildiği de olur. Çoğu zaman şâir, eserini küçükbaşlıklar altında bölümlere ayırır. Şayet eserde, öğretme ve telkin etme amaçlanmışsa bu takdirde anlatılanlar, ilgili Kur`an âyetleri ve hadislerle desteklenmeye ve belgelendirilmeye çalışılır. Kanaatimizce, gerek geniş halk kitlelerini ve gerekse devleti yönetenleri ahlâkî yönden olgunlaştırmayı, erdemli kılmayı amaçlayan «pendname» nitelikli öğüt kitaplarının `kaynaklarını islâm, tasavvuf, eski Yunan, Iran mitolojisi ve Türk geleneği şeklinde sınıflama hatalı olmayacaktır.
Keywords : Pendnâmeler, Türk, Edebiyatında