Mecaz Fenomeni Üzerine Yapısal ve Semantik Bir Analiz

Authors : Mehmet KÖKLÜDAĞ

Pages : 123-148

Doi:10.17120/omuifd.1010447

View : 14 | Download : 12

Publication Date : 2021-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsanın dünya tecrübesi ve bilincin dil algısı içindeki bütün rasyonel-irrasyonel veya fiziksel-metafiziksel ilişkiler, mecaz fenomeniyle bağlantılıdır. Bu bağlantı mecazın dili, kültürü ve düşünceyi şekillendiren bir fenomen olarak bilginin ve gerçekliğin inşasındaki kesintisiz rolü dolayısıyladır. Çalışmamızda mecazın bu rolü yapısal ve semantik açıdan analiz edilmiştir. Bu bağlamda ilk olarak geleneksel mecaz teorisi, Abdülkâhir el-Curcânî’nin görüşlerinden hareketle ikame nazariyesi ekseninde tartışılmış ve bu nazariyenin kurgusu, etkisi ve sahip olduğu figüratif dil modeli çeşitli önermeler ışığında tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu nazariyeye göre mecazın geleneksel dil kullanımında adlandırma sürecindeki figürlerden birisi olarak dil oyununda isimlendirme rolünü üstelenen unsur olduğu ve ikame yapı teorisinin insanın kıyas yapma becerisinin edebi biçimde tezahür etmesiyle ilişkili olduğu görülmüştür. İkinci olarak mecaz sorunu nazım, etkileşim, gerilim ve sapma kavramları ışığında cümle semantiği açısından tahlil edilmiştir. Bu bağlamda mecazın bazı semantik alanların kesiştiği noktada meydana gelen bir semantik olay/söylem ve kendi bağlamı içinde gerçek bir eylem statüsüne haiz yeni bir bağlamsal eylem / anlam potansiyeline sahip olduğu tespit edilmiştir. Bu potansiyelin mecazi ifadelerin epistemik veya bilişsel yani mecazın dili şekillendirme ve kavramlarımızı yeniden tasarımlama işlevinin izah edilmesine imkan tanıyacağı bunun da dini, siyasi, sosyal ve edebi olgulara bakışta bize yeni perspektiflerin kapısını aralayacağı sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords : Mecaz, yapısal analiz, semantik analiz