Fâtımîler Döneminde Mehdiye ve Mansûriye Şehirleri

Authors : Furkan ERBAŞ

Pages : 411-430

Doi:10.17120/omuifd.1103275

View : 12 | Download : 10

Publication Date : 2022-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İslâm tarihi boyunca fethedilen birçok bölgede Müslümanlar şehirler kurarak İslâm kültür ve medeniyetine büyük katkı sunmuşlardır. IV. insert ignore into journalissuearticles values(X.); yy’da İfrîkıye’de kurulmuş olan Fâtımîler de bölgede kurmuş oldukları şehirler ile bu kültür mozaiğine katkıda bulunmuşlardır. İlk Halife Ubeydullâh el-Mehdî’nin kurmuş olduğu Mehdiye şehri kurulduğu andan itibaren içerisinde barındırdığı sarayları, evleri, camii ve mescitleri, çarşı ve pazarları, sarnıç ve mahzenleri, han ve hamamları, liman ve tersaneleri ile bölgede önemli bir merkez haline gelmiştir. Şehir müstahkem yapısıyla Halife Kâim döneminde çıkan Ebû Yezîd isyanına karşı önemli bir sığınak görevi görmüş ve Fâtımîler’in ayakta kalmasını sağlamıştır. Halife Mansûr döneminde Kayrevân civarında kurulan Mansûriye şehriyle birlikte Mehdiye zamanla atıl hale gelmiştir. Mansûriye şehri Bağdat’a benzeyen yuvarlak yapısıyla kısa süre içerisinde başta saray ve camiileri olmak üzere ciddi bir gelişme kaydederek önemli bir İslâm devleti başkenti haline gelmiştir. Özellikle Halife Mu‘iz döneminde şehre birçok önemli yapı eklenerek gelişimine ve canlılığına katkıda bulunulmuştur. Mansûriye şehri yapı unsurlarıyla Fâtımîler döneminde kurulmasının ardından başkent ilân edilen Kâhire şehrine de örnek model olmuştur. Bu makalede Fâtımîler döneminde kurulmuş olan Mehdiye ve Mansûriye şehirlerinin gelişimleri ele alınmıştır. Tespit edebildiğimiz kadarıyla bu iki şehir hakkında ülkemizde herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Mehdiye ve Mansûriye şehirlerinin kuruldukları andan ibaren kaydettikleri gelişmeyi birincil dereceden kaynaklar yardımıyla takip ederek İslâm kültür ve medeniyetine sundukları katkıyı ortaya koymaya çalışmak temel amacımız olmuştur.
Keywords : İslâm Tarihi, Fâtımîler, Mehdiye, Mansûriye, Mansuriya