Kültürel Bellek Metaforu Olarak Derleme Sözlüğü’ndeki Gökkuşağı Adları

Authors : Şermin KALAFAT

Pages : 1143-1166

Doi:10.26466/opus.460117

View : 28 | Download : 13

Publication Date : 2018-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :  Bu çalışma metaforlaşan bir ad ve kavramın farklı adlar aldığında ne tür bir ilgiyle bu adları edindiğini ve aynı metafor alanını koruyup korumadığını tespit etmek üzerinedir. Bu tür bir inceleme için seçilen kavram gökkuşağıdır. Gök, Türklerde hiçbir zaman sıradan bir mefhum olmamıştır. Bu sebeple gökle ilgili kavramlar bir sıra dışılık olgusunu takip eder. Gökkuşağı da bunlardan birisidir. Halk ağızlarında gökkuşağına çeşitli adlar verilmiştir. Bu bağlamda Derleme Sözlüğü’nün bütün ciltleri içerik analizi yöntemine göre taranmış ve 23 gökkuşağı adı tespit edilmiştir. Çalışmada gökkuşağına verilen bu adlar üzerinde Türk kültür tarihine ve mitolojik olgulara dayanarak Türklerin  gökkuşağı kavramıyla ilgili oluşturduğu sosyo-kültürel metafor alanına göre sözkonusu adlar değerlendirilmiş, kavram ve kültür arasındaki bağ ortaya konulmaya çalışılmıştır. Buna göre tespit edilen bu gökkuşağı adlarının kültürel bellekte işaret ettiği metafor alanı, çağdaş metafor kuramlarından bilişsel kurama bağlı olarak metaforun yansıtma işlevi üzerinden belirlenmeye çalışılmıştır. Böylelikle, gökkuşağına verilen adlardaki kültürel bakış açısı ve ortak bellek unsuru ortaya çıkarılmıştır. 
Keywords : Kültürel bellek, Metafor, Gökkuşağı, Derleme Sözlüğü, Ad