Cumhuriyet Döneminde Laik-Ulusçuluk Düşüncesinin Oluşumunda Şeyh Sait Ve Menemen Ayaklanmaları

Authors : Eray ALACA

Pages : 1191-1211

Doi:10.26466/opus.460821

View : 20 | Download : 13

Publication Date : 2018-12-30

Article Type : Review Paper

Abstract :I. Dünya Savaşı sonunda çok uluslu imparatorluklar tarih sahnesinden çekilmiş ve ulus-devletler tarih sahnesinde yer almaya başlamıştır. Ulus-devletlerin kurulduğu 1920’li ve 1930’lu yıllar, başta Avrupa olmak üzere imparatorlukların sona erdiği ve cumhuriyet yönetimlerinin kurulduğu yıllar olmuştur. Bu devletler ulusçu bir anlayışla inşa edilirken, aynı zamanda laik/seküler bir anlayışı benimsemişlerdir. Aynı durum Türkiye Cumhuriyeti içinde geçerli olmuştur. Osmanlı İmparatorluğu’ndan kalan Anadolu toprakları üzerinde kurulan Türkiye Cumhuriyeti farklı etnik, dini ve mezhebi grupları bir arada tutma ve ortak bir paydada birleştirerek ulus oluşturma gayreti içerisine girmiştir. Ancak dönemin sosyolojik yapısı bunun gerçekleşmesini engellemiştir. 1923 yılında kurulduğunda toplumdaki farklılıkları kültürel bir zenginlik olarak gören Türkiye Cumhuriyeti’nde, 1925 yılında gerçekleşen “Şeyh Sait Ayaklanması” sonrasında dinci/irticai gruplarla mücadelede laiklik daha da önem kazanırken,  diğer etnik kimliklere karşı da Türk kimliği öne çıkarılmıştır. Bu durum 1930 yılında gerçekleşen “Menemen Ayaklanması” sonrasında daha da artmış,  laik-ulusçu bir anlayış “Türk Tarih Tezi”  ve “Güneş–Dil Teorisi” ile somutlaşmıştır.  
Keywords : Laiklik, Menemen Ayaklanması, Şeyh Sait Ayaklanması, Ulusçuluk