Arktik Bölgesi Siyaseti: Ottava Deklarasyonu’ndan Bugüne Aktör Politikaları Ve Çin’in Kutup İpek Yolu Projesi

Authors : Emre ÇITAK

Pages : 5438-5473

Doi:10.26466/opus.733484

View : 21 | Download : 14

Publication Date : 2020-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Arktik giderek artan bir jeopolitik, jeostratejik ve jeoekonomik değerle birlikte uluslararası siyasetin gündeminde yer bulmaktadır. Küresel iklim değişikliğinin bir boyutu olan küresel ısınmanın yarattığı etki, buzullarla kaplı ve iklimi oldukça sert bu bölgede köklü değişimler yaratmaktadır. Bölgedeki buzulların erimesi çevresel bir tehdit ve ekolojik bir dönüşüm oluştururken siyasi, ekonomik, bilimsel, askeri, ticari alanlarda da ortaya çeşitli fırsatlar çıkarmaktadır. Hem bölge hem de bölge dışı aktörler de bir yandan uluslararası güvenlik meselesi haline gelen küresel ısınmaya yönelik çalışmalar yürütmek isterken diğer taraftan ulusal çıkarları bağlamında paylaşımdan pay alma iradesi göstermektedirler. Bu kapsamda bölge giderek büyük aktörlerin politikalarının yoğunlaştığı bir odak noktası haline gelmiştir. Arktik ayrıca uluslararası alanın yükselen gücü olan Çin’in ise küresel açılımını sergilediği yerlerden biri olarak ön plana çıkmaktadır. Bölgedeki alternatif ticaret yolu güzergâhı, enerji kaynakları, değerli madenler, bilimsel keşifler, turizm gibi potansiyeller Çin’in yöneliminin temel güdülerini oluşturmaktadır. 2018 yılında açıklanan “Beyaz Kitap” ile Çin Arktik politikasının resmi ana hatlarını çizmiş ve Yol ve Kuşak Projesinin bir ayağını oluşturacak olan Kutup İpek Yolu girişimini açıklamıştır. Bu çalışmada öncelikle Arktik Bölgesinin kısa bir tanıtımına yer verilecek, ardından Ottava Deklarasyonu uyarınca 1996 yılında bölgedeki 8 devlet ve yerel halkların üyelerini oluşturduğu Arktik Konseyi’ne değinilecektir. Arkasından da Arktik’teki aktörlerin politikalarının genel hatları ele alınacak ve bir bölge dışı aktör olan Çin’in Arktik siyaseti, Kutup İpek Yolu projesi üzerinden incelenecektir.
Keywords : Arktik, Arktik Konseyi, Çin, Kutup İpek Yolu