Evliya Çelebi’nin Filozofları

Authors : Mehmet HARMANCI

Pages : 6054-6080

Doi:10.26466/opus.888519

View : 16 | Download : 18

Publication Date : 2021-10-13

Article Type : Research Paper

Abstract :Kültür tarihinin ayrılmaz parçalarından biri de bütün dalları ve dönemleriyle felsefe etkinliğidir. Felsefe disiplininin ele alınmasında da kültür tarihi göz ardı edilemeyecek bir kaynak olarak belirir. Kültürümüzün Osmanlı dönemini etraflıca ve pek çok açıdan kayda geçirmiş bir eser olan Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesini, felsefe muhtevasına katkısı ve özellikle filozoflara bakışı açısından ele aldık. Bunun felsefekültür tarihi ilişkisi bakımından önem arz ettiği kadar filozof biyografilerine sağlayacağı katkı bakımın-dan da yenilikler getirebileceği düşüncesiyle konuyu inceledik. Muhteva bakımından zengin ve pek çok disipline dair verileri barındıran niteliği ile Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi, felsefe etkinliğine dair neler içermektedir; özellikle de felsefi etkinliğinin öznesi olan filozofları nasıl ele almıştır; Seyahatname’de, Antikçağ felsefesinden İslam felsefesine, hangi filozoflar karşımıza çıkmaktadır; Evliya Çelebi’nin çok geniş tuttuğu ilgi alanlarında felsefeye, filozoflara dair neler vardır?, sorularını araştırdık. Kültür tarihimizde felsefe etkinliğinin tuttuğu yeri bir eser üzerinden örneklemeye çalışırken, filozofların kültürümüz içinde nasıl görülüp anlaşıldığını yine aynı eser özelinde tespit etmeyi amaçladık. Felsefe ile doğru-dan ya da dolaylı ilişki kurmasa da felsefeyi bir tarih, kültür ve anlatı unsuru olarak taşımış; kendi bütünlüğüne yapı taşı olarak kabul edip değerlendirmiş eserleri, felsefe tarihi ve kültürüne katkısı bakımından ele almak, eseri kendi sebebitelifinin dışında, felsefe disiplinine taşıdığı malzemeleri bakımından ele almaktır. Bu çalışmada hedeflediğimiz hususu bu bakış açısıyla da izah etmek yanlış olmaz.
Keywords : Evliya Çelebi, Seyahatnâme, Osmanlı, İslam Felsefesi, Filozof