Kronik Sağlık Sorunları Olan Adölesanlarda Kullanılan Geçişe Hazır Oluşu Değerlendirme Araçlarının Sistematik İncelenmesi

Authors : Evrim Kızıler, Dilek Yıldız

Pages : 891-902

Doi:10.38108/ouhcd.1252672

View : 33 | Download : 36

Publication Date : 2024-12-01

Article Type : Review Paper

Abstract :Amaç: Tüm dünyada kronik sağlık sorunları olan adölesanların pediatrik bakımdan erişkin servislere etkili ve sorunsuz geçiş çabaları artmakla birlikte Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) uygulanan geçiş politika ve uygulamalarının henüz istenilen düzeyde olmadığını bildirmektedir. Sorunsuz bir geçiş için adölesanların geçişe hazır oluş durumunun 14 yaş itibariyle sık sık değerlendirilmesi önerilmektedir. Bu çalışma, kronik sağlık sorunları olan adölesanların erişkin servislere geçişe hazır oluşunu değerlendirmede kullanılan araçların incelenmesi ve ülkemizde geçiş sürecine yönelik farkındalığın artırılması amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Çalışmanın evrenini Haziran-Kasım 2021 tarihleri arasında “adölesan\", “pediatriden erişkin bakıma geçiş” ve \"geçişe hazır oluşu değerlendirme” anahtar kelime kullanılarak CINAHL, Ovid medline, PubMed ve Google Scholar veri tabanlarının taranması ile elde edilen çalışmalar oluşturmuştur. Bulgular: Araştırma sonucunda dahil edilme kriterlerini karşılayan 39 çalışmada geçişe hazır oluş kriterleri olarak çoğu adolesan hastalığı bilgisi, ilaç yönetimi, sağlık profesyonelleri ile iletişim ve özyönetim üzerine odaklanan 12 değerlendirme aracı bulunmuştur. Bu araçlardan yedisi tüm kronik hastalıklarda, beşi ise böbrek hastalıkları, orak hücreli anemi, epilepsi, psikiyatrik hastalıklar ve AIDS gibi belli bir hastalık grubuna özgü geliştirilmiştir. Belirlenen ölçeklerin güçlü ve zayıf yönleri göz önüne alındığında, bir kurama dayanması ve tüm kronik hastalıklarda kullanılabilmesi nedeniyle en fazla tercih edilen aracın Geçişe Hazır Oluşu Değerlendirme Ölçeği (TRAQ 5.0) olduğu saptanmıştır. Sonuç: Halen belli bir teori temelinde oluşturulan, 16 yaşın altındaki hastalarda rahatlıkla kullanılabilen ve birden fazla paydaşın (adölesanlar, ebeveynler, sağlık profesyonelleri) katılımını sağlayan araçlara ihtiyaç bulunmaktadır.
Keywords : Adölesan, Kronik hastalık, Geçişe hazır oluş, Sistematik derleme