Tezkirelerde Tezkireciler: 16. Yüzyıl Örneği

Authors : Ömer Faruk YİĞİTEROL

Pages : 1175-1212

Doi:10.48146/odusobiad.1100939

View : 18 | Download : 9

Publication Date : 2022-08-02

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, 16. yüzyılda kaleme alınmış yedi şair tezkiresi -Sehî Bey, Latîfî, Âşık Çelebi, Hasan Çelebi, Ahdî, Beyânî ve Gelibolulu Âlî- tek tek taranmış; bu tezkirelerdeki tezkire yazarları tespit edilmiş, tespit edilen tezkirecilerin biyografileri verilmiş ve bu biyografiler üzerinden de tahliller yapılmıştır. Her bir tezkire için telif sırası gözetilerek ana başlıklar oluşturulmuştur. Bu başlıklar altında, öncelikle tezkire hakkında çok kısa malumatlar verilmiştir. Ardından “metin” başlığı altında, bahsi geçen tezkire üzerinde metin çalışması yapılmış ilgili kaynaklardan biyografiler alınmıştır. Biyografi metinleri verilirken makalenin sayfa uzunluğu düşünülerek metnin sonundaki şiirlere yer verilmemiştir. Sadece, biyografi metni içindeki mısra, beyit ve dörtlüklere yer verilmiştir. “Metin” başlığının hemen sonrasında da “tahlil” adıyla başlıklar oluşturulmuş ve maddeler hâlinde incelemeler yapılmaya çalışılmıştır. İncelemeler sırasında tezkirecilerin tezkirecilere bakışını doğru anlayabilmek adına tahliller, beş farklı tema üzerinden yapılmıştır. Bu temalar sırasıyla şu şekildedir: Biyografilerdeki bilgilerin yeterliği; biyografi metninin dili ve üslubu; müellifin biyografideki şahsın şairliği, yazarlığı hakkındaki beğenisi ya da yergisi; müellifin biyografisini verdiği tezkirecinin tezkiresine ve tezkireciliğine dair görüşü ve müellifin biyografisini verdiği şahsın şairliği, yazarlığı, tezkiresi, tezkireciliği hakkındaki yorumlarına göre verilen olumlu/olumsuz değerlendirme.
Keywords : divan edebiyatı, tezkire, tezkirecilik, biyografi, tahlil