Zihinsel Hız: Kavramsal Gelişimi ve Önemine Dair Bir Derleme Çalışması

Authors : Gülşah AVCI DOĞAN

Pages : 2777-2796

Doi:10.48146/odusobiad.1104650

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2022-11-30

Article Type : Review Paper

Abstract :Bebeklikten yaşlılığa ilerleyen yaşam döngüsünde; bebeklik dönemindeki gelişimde günden güne artan hızlılık, yaşlılık döneminde günden güne artan yavaşlama söz konusudur. Bu, döngünün belirgin özellikleri arasındadır. Normal gelişim gösteren bireylerde beklenen, fiziksel gelişim ile zihinsel gelişim hızının paralel olmasıdır. Gelişimsel olarak süreçlerden birinde ortaya çıkan geri kalma ya da ileri olma bireyin tanılanmasını gerektirmektedir. Bireylerin gelişimsel olarak tanılanması ve değerlendirilmesinde tıbbi tanılama ve eğitsel tanılama devreye girmektedir. Tanılamada birçok değişken birlikte değerlendirilmektedir. Bu değişkenlerden biri olan zihinsel hız da hem tıbbi hem de eğitsel tanılamada incelenen ortak değişkenler arasındadır. Hız, bireyin uyarıcıyı alması ile başlayan süreçte, bilgiyi anlama ve buna tepki verme süresini ifade eder. Hız, sinirsel iletilerdeki tepki hızına bağlı olarak klinik yönden bilgi sunarken, zihinsel performans hızına bağlı değerlendirmelerde eğitsel yönden bilgi sunmaktadır. Bu çalışmada hız ile ilgili çalışmalar tarihsel süreç içerisinde incelenmiş ve karşılaşılan kavramsal çeşitlilik doğrultusunda ayırt edici hususlar üzerinde durulmuştur. Alanyazın taraması hız ile ilgili kullanılan kavramlar çerçevesinde yapılmış ve ilişkili araştırmalar temelinde tartışılmıştır. Çalışmalar, tarihsel olarak iki dönemde incelenmiş ve zekâ ile ilişkilendirildiği süreç bağlamında irdelenmiştir. Yakın dönem çalışmaları, işleme hızı kavramının daha geniş bir kullanım alanına sahip olduğu, zihinsel hız ve bilişsel hız kavramları ile yakın anlamlarda kullanıldığı sonuçlarını ortaya koymuştur. Hız ölçümüne yönelik çalışmalar temelinde ise araştırmacılara hız testlerinin özellikleri doğrultusunda öneriler sunulmuştur. Bu bağlamda çalışmanın, zihinsel performans hızı ölçümüne ilişkin kavramsal farklılıkların ayırt edilmesi bakımından, araştırmacı ve uygulayıcılar için önem taşıdığı söylenebilir.
Keywords : Zekâ ölçümü, hız ölçümü, işleme hızı, zihinsel hız, hız kavramları