Göçer Kültürün Oluşumunda Çevresel ve Kültürel Dinamikler

Authors : Emsal KOÇERDİN ÖZTÜRK

Pages : 1717-1726

Doi:10.48146/odusobiad.1143403

View : 65 | Download : 66

Publication Date : 2023-07-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Yerleşik toplulukların teknoloji, sanat, ekonomi gibi kültürü oluşturan unsurları arkeolojik kazılarda gün yüzüne çıkarılan pek çok kültür varlığı ve eğer varsa yazılı kaynaklar sayesinde açığa çıkarılabilmektedir. Ancak göçer topluluklar söz konusu olduğunda, hafif malzemelerden yapılan geçici barınaklar, sadece taşımaya elverişli az sayıda maddi unsur ile tanımlanan “görünmez topluluklar” oldukları yolunda bir önyargı ile karşılaşılmaktadır. Bu önyargılar sonucunda ya yerleşimlerdeki negatif unsurlar ya yerleşikler tarafından kaleme alınmış yazılı kaynaklar ya da etnoarkeolojik araştırmalar yoluyla göçer kültür anlaşılmaya çalışılmıştır. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalında, Prof. Dr. Mehmet Işıklı danışmanlığında yürütülmekte olan “Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Göçer Kültürün Arkeolojik Kanıtları: Etnoarkeolojik Bir Çalışma” başlıklı doktora tezi kapsamında yürütülen çalışmalar sırasında karşılaşılan önemli sorulardan biri “modern göçer toplulukların antik dönem kültürlerini ne derecede yansıtacağı” olmuştur. Bu makalede, tüm bu bilinmezliklerin ve soruların cevabını aramaya başlamak için ilk adım olarak “kültür nedir” sorusu seçilmiştir. İnsanlığın üretim ekonomisine geçiş sürecinde yaşadığı büyük dönüşümde coğrafyanın insanlara sunduğu olanak ve kısıtlılıklar incelenmiştir. Sosyal yapının oluşumunda coğrafyanın etkisine ek olarak toplumun sahip olduğu bilgi, teknoloji ve inançlar ile çevre kültürlerden aldıkları etkilerin önemine değinilmiştir.
Keywords : Kültür, Kültürün unsurları, Coğrafya, Sosyal yapı, Pastoralizm