Anadolu Taş Tezyinatında ‘‘On İki Hayvanlı Türk Takvimi’’ İle İlişkili Hayvan Tasvirleri: İkonografik Anlamları Üzerine Bir Değerlendirme

Authors : Halime Özlem ÇABUK, Sevinç EREN

Pages : 329-354

Doi:10.48146/odusobiad.1200161

View : 282 | Download : 134

Publication Date : 2023-09-21

Article Type : Review Paper

Abstract :Tabiat ile iç içe yaşayan Orta Asya göçebe toplumu için hayvan önemli bir unsurdur. Günlük hayatlarında karşılaştıkları ve gözlemleme fırsatı buldukları hayvanlar birçok sanat eserinde alegorik bir anlatım aracı olarak karşımıza çıkmaktadır. Sanat eserlerine yansıyan bu tarz ‘‘Hayvan Üslubu’’ olarak adlandırılmıştır. Günlük kullanım eşyalarından ilkel silahlara çeşitli sanat eserlerine işlenen hayvan tasvirleri, Orta Asya toplumunun kültür ve inanç esaslarının izlerini taşımaktadır. Bu doğrultuda, Orta Asya toplumunun günlük hayatında edindiği tecrübe ve hayvanlar arasında kurulan ilişki zamanla takvim unsuruna dönüşmüştür ve On İki Hayvanlı Türk Takvimini geliştirmişlerdir. On İki Hayvanlı Türk Takvimi, on iki yıllık devirden oluşan ve her yılın hayvan adı ile anıldığı bir sistemdir. Bu çalışmada, Erzurum Emir Saltuk Kümbeti, Kayseri Karatay Han, Sivas Gök Medrese ve Niğde Sungurbey Cami taş tezyinatında yer alan ve On İki Hayvanlı Türk Takvimi ile ilişkilendirilen hayvan figürlerinin ikonografisi üzerinde durulmuştur. Yapılar üzerinden, On İki Hayvanlı Türk Takviminde yıl sembolü olan hayvanların tanıtımı yapılarak, Orta Asya etkisi ele alınacaktır.
Keywords : Orta Asya, Takvim, On İki Hayvanlı Türk Takvimi, Anadolu, İkonografi