Ücretlerin bankalar aracılığıyla brüt tutar üzerinden ödenmesine yönelik değerlendirmeler ve bir senaryo önerisi

Authors : İbrahim Demirbilek

Pages : 1717-1741

Doi:10.48146/odusobiad.1514350

View : 5 | Download : 4

Publication Date : 2024-12-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Ücretler üzerinden alınan gelir vergisi ve sosyal güvenlik primleri, kamunun temel gelirleri arasında yer alır. Ülke bütçesinin %10’unu ve istihdamda olanların %90’ını kapsayan ücretlere ilişkin vergi ve primler, aynı zamanda en önemli sosyal politika araçlarındandır. Oran ve sınırlarının belirlenmesi, tahakkukunun gerçekleştirilmesinin yanı sıra bu tür kamu gelirlerine ilişkin önemli olan bir diğer husus ise bunların zamanında, tam ve doğru olarak takip ve tahsil edilebilmesidir. Ücretler üzerinden alınan vergi ve primlere dair mevcut uygulamaya göre bu tür kamu gelirlerinin tahakkuk ve tahsili, işverenlerin çalışanlara ödedikleri brüt tutarlar üzerinden kesinti yapılması ve yapılan kesintinin, yine işverenler aracılığıyla ilgili kuruma ödenmesi üzerine kuruludur. Bu kapsamda çalışmada, ücretler üzerinden yapılan vergi ve prim kesintileri ve bu kesintilerin kamuya aktarılmasına ilişkin mevcut uygulamanın yarattığı sorunlar ile bu sorunların çözümüne dair ortaya konulan senaryonun uygulanabilirliği irdelenmiştir. İşçi, işveren ve kamu yönünden belirgin sorunsal alanların oluşmasına yol açtığı anlaşılan mevcut uygulama; kamu gelirlerin takip ve tahsili, kayıt dışı istihdam, sahte sigortalılık bildirimi gibi idarenin temel sorunsal alanlarının yanı sıra yargının iş yükünün artmasına da yol açmaktadır. Kamunun finansmanına yönelik olası katkılarının da irdelendiği çalışmada, vergi ve primlerin oran ve sınırlarına yönelik değerlendirmeden ziyade mevcut kesinti ve tahsilat yöntemine ilişkin tespit ve değerlendirmeler üzerinde yoğunlaşılmıştır. Diğer yandan, çalışanların ücretleri üzerinden kamu adına yapılan kesintilerin işverene ait olduğu yanılsamasını içeren mevcut uygulama, emekten sermayeye doğru servet transferine de yol açmaktadır. Bu bağlamda çalışmada, önerilen senaryonun uygulanabilirliğinden öte mevcut yöntemin yarattığı sorunsal alanlar ile değiştirilmesine yönelik tespit ve değerlendirmeler incelenmiştir.
Keywords : Ücret, Ücret Kesintisi, Kesinti Sorumlusu, Ödeme Yükümlüsü, Kamu Geliri