Eleştirel Pedagoji Bağlamında Öğretim Programlarına Bakış

Authors : Sinem Demir, Meral Güven

Pages : 506-521

Doi:10.37217/tebd.1579359

View : 29 | Download : 55

Publication Date : 2025-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Eleştirel pedagoji, bireylerin ve toplumların dönüşümünü destekleyen, eleştirel bilinci geliştiren ve sosyal adalet arayışını temel alan bir eğitim anlayışıdır. Eleştirel pedagoji anlayışı dikkate alınarak hazırlanan öğretim programları, öğrencilerin ve öğretmenlerin yalnızca akademik bilgiyi hedeflemelerinin önüne geçmekte, eleştirel bilinç ve toplumsal dönüşüm odaklı bir eğitim-öğretim sürecine zemin hazırlamaktadır. Eleştirel pedagojinin ortaöğretim öğretim programlarına ne ölçüde ve nasıl yansıdığını incelemeyi amaçlayan bu araştırmada, Millî Eğitim Bakanlığının 2018 ve 2023 yıllarında güncellediği İngilizce, Türk Dili ve Edebiyatı, Felsefe, Tarih ve T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük derslerine ait öğretim programları ele alınmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılarak öğretim programlarında eleştirel pedagojiyle ilişkilendirilen kavramlar (demokrasi, sosyal adalet, eşitlik, diyalog, problem çözme ve toplumsal dönüşüm) incelenmiştir. Bulgular doğrultusunda öğretim programlarında eleştirel pedagojinin yeterince vurgulanmadığı, sosyal adalet ve toplumsal dönüşüm kavramlarına sınırlı bir şekilde yer verildiği tespit edilirken; kavramların öğretim programlarındaki yeri ve kapsamı göz önünü alındığında eleştirel pedagojinin genel içeriğinden uzak olduğu görülmektedir. Araştırma sonucunda, eleştirel pedagojiyi ve eleştirel pedagojinin temel ilkelerini tam anlamıyla yansıtan öğretim programlarının geliştirilmesi önerilmektedir. Araştırma, öğretmenlerin ve öğrencilerin toplumsal sorunlara daha duyarlı bireyler olarak yetiştirilmesi için eleştirel bilinci geliştiren eğitim süreçlerin gerekliliğine vurgu yapmakta; öğretim programlarının daha demokratik, kapsayıcı ve eleştirel düşünmeyi teşvik eden bir yapıya kavuşmasının önemine dikkat çekmektedir.
Keywords : Eleştirel pedagoji, Öğretim programı, Eğitimde dönüşüm, Eğitim politikaları