BİR AYDIN PARODİSİ: TUTUNAMAYANLAR

Authors : Secaattin TURAL

Pages : 37-42

Doi:10.29000/rumelide.336581

View : 14 | Download : 14

Publication Date : 2017-04-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk romanında mizah duygusu en kuvvetli yazarların başında gelen Oğuz Atay, kendisinin de temsilcilerinden biri olduğu küçük burjuva aydınının portesini parodi düzleminde ve acı bir alayın eşliğinde ironik bir dille çizer. Parodinin başka bir eser veya düşünceyle komik bir uyumsuzluğu hatta alayı içerdiğini hatırladığımızda Atay’ın Batılılaşma maceramızdan başlayarak Cumhuriyet devrimlerine uzanan ve giderek Türkiye’deki sol ve sağ ideolojiye yönelik eleştirilerini bu teknik üzerinde temellendirdiğini görüyoruz. Atay’ın ironik üslubunun hicve dönüşmediğini hatta bir şakada kaldığını iddia eden araştırmacıların yanında ironiden çok humor duygusunun daha belirgin olduğunu söyleyen eleştirmenlerin varlığı bizi Atay’ı hala tek bir açıdan yorumlamaya çalışmanın yanlış olduğu kanısına götürmüştür. Bir karnaval havasında birçok metin parçacıklarının adeta üst üste yığıldığı bir anlatı olan Tutunamayanlar’a baktığımızda, ironi, hiciv, kaba mizah, kara mizah, alay, şaka birbirleriyle uyum içinde özellikle parodi düzleminde buluşmuştur. Bu iddiaların temel dayanağı ise Atay’ın kendisini de içine alan ve Tutunamayan olarak tarif ettiği aydına yaklaşımındaki alayın naifliği ve herhangi bir çözüm yolu göstermediği için havada kalmış olduğudur. Eleştirmenleri ikileme düşüren şey ise metinde Atay’ın alaycı tutumunun satirik bir görünüme büründüğü sayfalardır. Kara mizahın örnekleri sayılabilecek bir dil kendini gösterirken naifliğin yerini hicvin acılı alayı alır. Bu husus aslında Tutunamayanlar romanının bir parodisi olarak da yorumlanabilir. Kendini gerçekleştiremeyen ve birey olamamanın verdiği ıstırabı yaşayan aydınımız ironi düzeyinde kalacak bir varoluş sorununu zihni bir düzlemde ele alacakken, toplumu eğitmesi gerektiğini hatırlayan sorumlu bir aydın profiline bürünmek zorunda kalmış ve kaba ve basit çözümler peşinde koşmasa da her Türk aydını gibi “Işık” olmaya çalışmıştır.
Keywords : Aydın, mizah, parodi, ironi, komedi