Me Prizon (Mes Prisons) Muahezenâmesi ve bu bağlamda Namık Kemal’in tenkit anlayışı üzerine

Authors : Selçuk ATAY

Pages : 309-338

Doi:10.29000/rumelide.752347

View : 19 | Download : 10

Publication Date : 2020-06-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Edebî eleştiri; bir edebî eseri oluşturan yazar ve okuyucunun her ikisini de içine alan entelektüel bir faaliyettir. Bu faaliyet bir taraftan sanatkârın yeteneklerine, zihnî yapısına ve kıymetine dair doğrudan fikir beyan ederken diğer taraftan okuyucunun bir edebî eser karşısındaki tavrını da belirler. Tanzimat döneminden itibaren Batılı anlamda örnekleri görülmüş olan eleştiri günümüze değin pek çok gelişme ve değişme göstermiş bir türdür. Tanzimat dönemi sanatkârlarının tenkit, mülahaza ve muaheze kavramlarını aynı dönem içinde kullandıkları; ancak bu kullanımları sözcüklerin kökenlerini ve Batı’da yeni yeni tanıdıkları “critiqué” sözcüğü arasındaki benzerlik ve farklılıklara dikkat etmeye çalışarak kullandıkları görülür. Eleştirinin günümüzdeki yapıcı ve olumlu alanının kullanım alanına dâhil olmadığı Tanzimat dönemi daha ziyade edebî faaliyetin eksik ve kusurlu yanlarını göstermeye çalışır. Bunun yapılmasındaki temel sebep ise hatanın tekrar etmemesini sağlamaktır. Gazete sayfalarında günlerce devam eden tartışmalara sebep olan bu yorum faaliyeti sanatkârların henüz sübjektif yargılardan kurtulamamış olduğunun da göstergesidir. Bu makalede Recaizâde Mahmut Ekrem’in İtalyan yazar Silvio Pelluci’nin hapishane hatıralarını ihtiva eden eseri Me Prizon insert ignore into journalissuearticles values(Mes Prisons); Tercümesi ve bu tercüme üzerine Namık Kemal’in yaptığı muaheze üzerinde durulmuştur. Eleştiri sözcüğü yerine Tanzimat döneminde kullanılmış olan tenkit ve muaheze kavramları arasında devrin sanatkârlarında gözetilen farkın anlaşılması ve Namık Kemal’in bir edebî esere bakışının Me Prizon Muahezenâmesi özelinde ortaya konulması amaçlanmıştır. Mecmua-i Ebuzziya’da iki kez tefrika edilmesine rağmen daha evvel tam bir çevirisi yapılmamış olan Me Prizon Muahezenâmesi’nin günümüz harflerine aktarılması bu makalede ele alınmaktadır.
Keywords : Mes Prisons, Muaheze, Namık Kemal