Betimleyici Çeviri Kuramı Işığında Bir Öykü İncelemesi: ‘Mademoiselle Perle’ Örneği

Authors : Gülhanım ÜNSAL

Pages : 1005-1016

Doi:10.29000/rumelide.843475

View : 23 | Download : 11

Publication Date : 2020-12-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Betimleyici çeviri kuramı norm kavramı üzerine kuruludur ve sadece çeviri metinleri değil, metinlerin içinde yer aldığı toplumsal ve kültürel bağlamları da göz önünde bulundurur. Normlar çevirmenler arasında görülen düzenli davranış biçimleridir. Bu davranış biçimleri alınan kararları içerir. Bu kararların sonucunda çevirmen hangi dil ve kültüre daha yakın duracağını belirleyerek “yeterlilik” ya da “kabul edilebilirlik” kutbunu seçer. “Kabul edilebilir” çevirinin “kapalı” bir çeviri olduğu söylenebilir. ‘Kapalı’ çeviride, kaynak metin “yerlileştirilerek” çevrilir. Çeviride erek kültür değerleri ve alıcısı ön planda tutulur. Buna karşın, “açık” çeviride, kaynak metinde alıcıya ve onun kültürüne yabancı olan değerler değiştirilmeden aktarılır. Erek kültüre “yabancılaştırılarak” yapılan bu çeviri, erek okuru kaynak kültür hakkında bilgi sahibi yapabilir. Bu bağlamda, kaynak kültür normlarının egemen olduğu çeviri “yeterlilik” kutbuna yakın dururken, erek kültür normlarının egemen olduğu çeviri “kabul edilebilirlik” kutbuna yakın durduğu ve “yeterlilik” kutbunun “açık” ve “kabul edilebilirlik” kutbunun “kapalı” çeviri yaklaşımıyla örtüştüğü görülür. Günümüzde, küreselleşme süreci ve çevirinin etkiye dayalı işlevsel değerinin artması sonucu “kapalı”, “yerlileştirilmiş” ve “kabul edilebilir” bir çevirinin tercih edildiği söylenebilir. Bu noktadan hareketle, bu çalışmada Guy de Maupassant’ın Mademoiselle Perle adlı öyküsünün dilimize yapılan iki çevirisi betimleyici çeviri kuramı bağlamında çevirmen kararları doğrultusunda çeviri normlarına göre ele alınmış, “açık” / “kapalı”, “yabancılaştırıcı” / “yerlileştirici”, “yeterlilik” / “kabul edilebilirlik” açısından incelenmiş ve çevirmenlerin kullandığı çeviri yöntem, yaklaşım ve stratejileri araştırılmıştır.
Keywords : Betimleyici çeviri kuramı, çeviri normları, yerlileştirme, yabancılaştırma, çevirmen