Towards an understanding of post-translation studies: A comparative analysis of cultural transfer in the rewritings of popular literature

Authors : Dudu ÖZBEK, Ayşe Selmin SÖYLEMEZ

Pages : 1098-1116

Doi:10.29000/rumelide.1074528

View : 14 | Download : 8

Publication Date : 2022-02-21

Article Type : Research Paper

Abstract :1980’li yıllardan itibaren hız kazanan teknolojik gelişmeler ve küreselleşme süreci ile birlikte çeviri eserler, dünyanın farklı bölgelerindeki insanlar tarafından tüketilen ‘kültürel ürünler’ olarak yeni işlevler kazanmıştır. Günümüzde popüler edebiyat eserleri, çeviri yoluyla farklı kültürlerden insanlara çok kısa sürede ulaşabilmektedir. Bu yeni koşullar, çeviri eserlerin sosyo-kültürel işlevlerinin çeviribilim alanında yeni bir perspektifle değerlendirilmesini gerekli kılmaktadır. Çeviri metinlerin bu türden işlevlerini incelemek amacıyla Edwin Gentzler insert ignore into journalissuearticles values(2017);, ‘çeviri-sonrası araştırmalar’ başlığı altında bir çerçeve sunmuştur. Bu çerçeve içerisinde Gentzler insert ignore into journalissuearticles values(2017);, çeviriye bir yeniden yazım biçimi olarak odaklanılmasına ve alıcı konumda olan toplumlardaki çeviri-öncesi ve çeviri-sonrası koşulların araştırılmasına dikkat çekmektedir. Gentzler’in insert ignore into journalissuearticles values(2017); yaklaşımında, çevirilerin kendi toplumsal bağlamı içerisinde analiz edilmesi ve dolaşıma sokulan çeviri eserlerin ardından ne tür sosyo-kültürel değişimlerin yaşandığının araştırılması vurgulanmaktadır. Çeviri-sonrası araştırmaların bir parçası olarak bu çalışma, Amerikan popüler edebiyatına ait bir eserin Türkçe çevirilerinin 1980’lerde ve 2010’lu yıllarda, Amerikan kültürel unsurlarını farklı yeniden yazım biçimleri olarak nasıl yansıttığını araştırmayı hedeflemektedir. Bu amaçla, çalışma kapsamında Stephen King’in IT isimli romanının 1987’deki ilk çevirisi ile 2015 yılında aynı yayınevi tarafından yayınlanan yeniden çevirisi, kültüre özgü ögelerin aktarılması açısından karşılaştırılmalı olarak incelenmiştir. Yapılan analizlerde Pavlovic ve Poslek’in insert ignore into journalissuearticles values(1998); kültüre özgü ögelere dair sınıflandırması esas alınmıştır. Bu ögelerin çeviri stratejileri için Aixela’nın insert ignore into journalissuearticles values(1996); sınıflandırması kullanılmış ve bu sınıflandırmadaki stratejiler makro düzeyde kaynak-odaklı ve hedef-odaklı olmaları bakımından ayrıca gruplandırılmıştır. Elde edilen sonuçlar, hedef kültürün 1980’lerdeki sosyo-kültürel bağlamı ve romanın yeniden çevirisi yayınlanana kadar geçen sürede gerçekleşen kültürel dönüşümler açısından değerlendirilmiş ve kaynak metinde yer alan Amerikan kültürüne özgü ögelerin 1987’de yayınlanan ilk çeviride ağırlıklı olarak hedef-odaklı stratejiler ile çevrildiği, 2015’te yayınlanan yeniden çeviride ise bu ögeler için çoğunlukla kaynak-odaklı stratejiler kullanıldığı tespit edilmiştir. Buna ek olarak, geçen 28 yıllık sürede kaynak kültürün etkisi ile Amerikan kültürüne özgü ögelerin Türk okuyucusu açısından bilinirliğinin arttığı gözlenmiştir.
Keywords : Çeviri sonrası araştırmalar, kültüre özgü ögeler, 1980ler, Amerikan kültür aktarımı, yeniden yazım