İdrîs-i Bidlîsî’nin Heşt Bihişt’inin iki tip nüshasının karşılaştırılması

Authors : Mehmet KOÇ

Pages : 708-726

Doi:10.29000/rumelide.1164883

View : 12 | Download : 6

Publication Date : 2022-08-21

Article Type : Research Paper

Abstract :II. Bayezid’in insert ignore into journalissuearticles values(1447-1512); talimatı ile Osmanlı İmparatorluğu’na yakışır bir tarih kitabı olarak İdrîs-i Bidlîsî insert ignore into journalissuearticles values(1457-1520); tarafından Farsça kaleme alınan Heşt Bihişt insert ignore into journalissuearticles values(Sekiz Cennet);, Osmanlı tarihi kaynakları açısından önemli bir eser niteliğindedir. Bir mukaddime, sekiz ketibe ve bir hatimeden oluşan bu eser, bugüne kadar hak ettiği değeri ve ilgiyi görmediğinden bir bütün olarak neşredilmemiş ve Türkçeye çevrilmemiştir. Bu çalışmada A ve B tipi şeklinde kategorize edilmiş olan iki nüshaya örnek olarak incelenen ve müsvedde nüsha olduğu kabul edilen B tipi nüsha Esed Efendi 2199 ile temize çekilmiş olan A tipi nüsha Nuruosmaniye 3209’un beşinci ve altıncı ketibeleri karşılaştırılmıştır. A tipi nüshaların, saraydaki vakanüvisler tarafından ağır eleştirilere maruz kaldığı görülmüştür. Bidlîsî’ye yöneltilen eleştirilerin başında ise karmaşık bir dil kullanması ve gereksiz uzatmalara yer vermesi gelmiştir. II. Bayezid’e sunulan A tipi nüsha ile Yavuz Sultan Selim’e sunulan B tipi nüsha arasındaki karşılaştırmadan da anlaşılacağı üzere Bidlîsî’nin bu eleştirileri dikkate aldığı ve temize çekilen nüshada hem hacim hem muhteva bakımından değişikliklere gittiği görülmüştür. Bidlîsî’nin, eserin nazım bölümlerinin çoğunda ister İranlı ister Arap olsun isim ve kaynak zikretmeden başka şairlerden alıntı yapmış olduğu tespit edilmiştir. Bidlîsî’nin, eserini anlam ve etki bakımından güçlendirmek amacıyla sıkça ayetlere vermesinin yanı sıra hadislere de başvurduğu görülmüştür.
Keywords : İdrîs i Bidlîsî, Heşt Bihişt, Osmanlı İmparatorluğu, II Bayezid