Kürâunneml’in el-Münecced fi’l-luġa’da İstişhâd Ettiği Âyetler

Authors : Şeyma Savaş, Ramazan Ege

Pages : 126-147

Doi:10.71083/rusuhder.1577225

View : 54 | Download : 73

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, Kürâunneml’in el-Münecced fi’l-luġa isimli müşterek lafız sözlüğünde şevâhid olarak yer verdiği âyetler ve bu âyetleri hangi anlamlara nasıl istişhâd ettiği incelenecektir. Arap dili çalışmalarında kullanılan temel yöntemlerden biri olan istişhâd, Arap şiiri, Kur\\\'ân âyetleri, hadisler ve diğer güvenilir dil kaynaklarından örnekler getirerek dil kurallarının ve anlamın tespit edilip doğrulanması işlevini görmektedir. Kur\\\'ân-ı Kerîm, lafzı ve mânâsı ile mütevâtir oluşu; yazılı olarak kayıt altına alınmış olması sebebiyle son derece güvenilir bir istişhâd kaynağı olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle Arap dili ilimlerinde dilciler tarafından Kur’ân âyetlerine istişhâd amaçlı sıklıkla başvurulmuştur. Eserlerinde Kur’ân âyetlerine şevâhid olarak yer veren dilcilerden biri de hicrî 3. yüzyıl sonlarında Mısır\\\'da yaşamış ve sözlük bilimi alanında eserler vermiş bir dilci olan Kürâunneml’dir. (ö. 310/922) Onun günümüze ulaşmış üç eserinden biri olan el-Münecced fi’l-luġa, müşterek lafızlar hakkında yazılmış en eski ve kapsamlı sözlüklerden biridir. Müellifin sözlükte yer verdiği Kur’ân âyetlerinin sayısı 33’tür. Kürâʿ, genellikle âyetlerin sadece konuyla ilgili kısımlarını alıntılamış, bazen de âyette geçen kelimenin daha az bilinen anlamlarını şâhid olarak seçmiştir. Ayrıca müellif, birden fazla şâhide başvurduğunda her zaman önce âyeti zikretmiştir. Eserde şevâhid olarak yaklaşık 700 yerde Arap şiiri kullanıldığı; buna karşın Kur’ân âyetlerinin sayısının daha sınırlı olduğu görülmektedir. Ancak bu durum, Kur’ân âyetlerinin müellife göre şevâhid olarak hiyerarşik açıdan daha alt seviyede olduğu anlamına gelmemektedir. Kürâunneml’in el-Münecced fi’l-luġa’da Kur’ân âyetlerine şevâhid olarak daha az yer vermesinin sebebinin, Kur’ân’ın istişhâd için daha az güvenilir olması değil; Arap şiirinin âyet sayısı sınırlı olan Kur’ân-ı Kerîm’e göre nicelik açısından daha geniş bir örneklem sunması olduğu söylenebilir.
Keywords : Kürâunneml el-Münecced fi’l-luġa, Âyetle istişhâd, Sözlük bilim, Kürâʿ.