Ali Dede el-Bosnevî’ye Ait Terceme-i Ḳaṣîde-i Rûḥiyye-i İbn Sînâ’nın İncelenmesi

Authors : Mesut KÖKSOY

Pages : 361-394

Doi:10.17335/sakaifd.1166113

View : 20 | Download : 12

Publication Date : 2022-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :İslâm felsefesinde en önde gelen âlimlerden biri olan İbn Sînâ ruh üzerine çok sayıda eser telif etmiştir. Bu eserler arasında en meşhur olanı Arap edebiyatı açısından da önemli bir yere sahip olan el-Ḳaṣîdetu’l-‘Ayniyyetu’r-rûḥiyye fi’n-nefs adlı kasîdesidir. İbn Sînâ kasîdesine ruhu, yüksek bir konumdan insan bedenine inen bir gri güvercine benzeterek başlamaktadır. Kasîdenin devamında ruhun insan bedeninde yaşadığı tecrübeleri anlattıktan sonra ruhun bedenden ayrılmasına değinmektedir. Kasîdenin sonunda nefs-i nâtıkanın insan bedenine indirilmesindeki hikmetin ne olduğunu sorgulamaktadır. Eser üzerine çok sayıda şerh, tercüme ve tahmîs yapılması eserin ilim dünyasındaki önemine işaret etmektedir. Çalışmada tasavvuf üzerine önemli eserler telif etmiş Ali Dede el-Bosnevî’nin Terceme-i Ḳaṣîde-i Rûḥiyye-i İbn Sînâ adlı tercümesi ele alınmaktadır. Bu tercüme, kasîdenin Türkçeye ilk tercümesidir. Çalışmada ilk olarak el-Ḳaṣîdetu’r-Rûḥiyye’nin içeriği ve üzerine yapılan çalışmalara değinilmiştir. Ardından Ali Dede el-Bosnevî’nin hayatı ile eserleri, Terceme-i Ḳaṣîde-i Rûḥiyye’nin nüshalarının tavsifi ve metin tesisinde takip edilen metot hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra el-Bosnevî’ye ait tercümenin temin edilen dört nüshası karşılaştırılarak transkripsiyonlu metni tesis edilmiş ve Arapça beyitler ile beraber verilmiştir. Ayrıca el-Bosnevî’nin tercümesine ek olarak kasîdenin birebir tercümesi de kasîdenin altına eklenmiştir. Çalışmanın sonunda el-Bosnevî’nin tercümesi birebir, ekleme, çıkarma, eşdeğerlilik, değiştirme, yer değiştirme, uyarlama, ödünç alma ve öykünme stratejileri açısından değerlendirilmiştir.
Keywords : Arap Edebiyatı, İbn Sînâ, el Ḳaṣîdetur Rûḥiyye, Ali Dede el Bosnevî, Tercüme