Haydarpaşa İngiliz Mezarlığı’nda Mezar Taşı Heykeltıraşları ve Damgaları

Authors : Mustafa Kaan SAĞ, Mustafa Çağhan KESKİN

Pages : 229-251

Doi:10.29135/std.658699

View : 19 | Download : 14

Publication Date : 2020-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Haydarpaşa İngiliz Mezarlığı, Kırım Savaşı’nda insert ignore into journalissuearticles values(1853-1856); ölen Britanyalı askerlerin defnedilmesi için oluşturulmuş, 1867’den itibaren sivil Britanyalıların da defnine açılmıştır. Mezarlığın kurgusu, Kraliçe Viktorya döneminde insert ignore into journalissuearticles values(1837-1901); Britanya’da yaygınlaşan Viktoryen mezarlıkların tasarımı ile uyuşmaktadır. Bu kurguyu oluşturan başlıca öğeler, mezarlığın konumu, peyzaj düzenlemesi, Kraliçe Viktorya tarafından diktirilen Kırım Savaşı Anıtı ve de mezar taşlarının tasarımıdır. Bu makalede öncelikle Viktoryen mezarlık kavramının doğuşu ve bileşenleri, erken ve geç dönem Osmanlı mezarlıklarıyla olan etkileşimi üzerinden irdelenecek, ardından Haydarpaşa İngiliz Mezarlığı’na Viktoryen karakterini veren başlıca öğelerden mezar taşlarının tasarımı, taşa biçim veren heykeltıraş ve mezarda yatan şahısların kimliği ışığında incelenecektir. Mezar taşlarının kaide kısımlarında rastlanan ve günümüzde zorlukla okunabilen heykeltıraş damgaları, bu taşların büyük bir çoğunluğunun Britanya’daki atölyelerde imal edilip buraya getirildiğini göstermektedir. Bir kısım taş ise yerli heykeltıraş ustalar tarafından üretilmiştir. Alamet-i farika niteliği taşıyan bu damgalar, Viktorya Dönemi zanaatkarları tarafından yaygınca kullanılmakla beraber üretici kişi ya da firmanın ismini ve adresini göstermektedir. Bu damgaların, mezarlıkta yerli ustalar tarafından da kullanılmış olması, geç dönem Osmanlı mezarlıkları çalışan araştırmacılar için metodolojik açıdan yeni bir araştırma yöntemi sunmaktadır. Kolaylıkla gözden kaçabilecek bu damgalar, üretici bilgilerini içermesi sebebiyle üreticinin diğer işlerine de ulaşmayı sağlarken, tasarım analizinde bahsedilen işlerle analoji yapmayı olanaklı kılacaktır. 
Keywords : Viktoryen Mimari, Osmanlı Mimarisi, Mezar Taşları, Osmanlıda Heykel, Levanten mezarları