Seljuk’s Material Culture in Ukraine According to the Results of Historical and Archaeological Research

Authors : Svitlana BİLYAYEVA, Anatoliy KARASEVYCH, Sergei KUTSENKO

Pages : 231-253

Doi:10.29135/std.809601

View : 24 | Download : 12

Publication Date : 2021-05-15

Article Type : Research Paper

Abstract :20 ve 21. yüzyılın son on yılları boyunca yapılan büyük ölçekli tarihi ve arkeolojik araştırmaların bir sonucu olarak, Ukrayna topraklarında Selçuklular’ın maddi kültürel mirası dahilinde çok sayıda eser/kalıntı keşfedilmiştir. Bunların gelişim aşamaları, ana etki alanları ve tezahürlerinin özellikleri belirlenmiştir. İlk aşama Oğuzlar’ın 11. yüzyılın ortalarında Güney Rus knezliklerinde ortaya çıkışından itibaren 13. yüzyılın ilk yarısına kadar olan dönemi kapsar. Bu dönem Selçuklu etkisi, Kiev Knezliği anıtsal mimari anıtlarının uygulamalı sanatında ve dekoratif üslubunda izlenebilmektedir. Bir sonraki aşamada, 13. yüzyılın ikinci yarısından itibaren 15. yüzyılın sonuna kadar, Selçuklular’ın etkisi, Moğol İmparatorluğu’nun Karadeniz bölgesinin, Kırım Hanlığı’nın, Litvanya ve Rus Büyük Dükalığı’nın maddi kültürünün geniş alanını etkilemiştir. Bu dönemin parlak örnekleri, Mamai Surka Mezarlığı’ndaki insert ignore into journalissuearticles values(Zaporojye bölgesi); eserler, Doğu Podillya, Güney Ukrayna ve Kırım insert ignore into journalissuearticles values(Torgovıtsya, Yurkivka, Solhat); şehir ve kalelerinin anıtsal mimarisinin örnekleridir. Selçuklu mimari üslubunun son keşfi, 14-16. yüzyıl Tyahın Kalesi’nin insert ignore into journalissuearticles values(Herson bölgesi); giriş kapısının duvarını süsleyen bir taş oymadır. 15. yüzyılın sonundan itibaren 18. yüzyılın sonuna kadar Selçuklu mirası, Osmanlı İmparatorluğu’nun kuzey vilayetlerinin maddi kültürünün bir parçası haline gelmiş ve Kuzey Karadeniz kıyısındaki anıtlarda geniş çapta yayılmıştır. Selçuklular’ın maddi kültürü, Avrasya’nın başarılarını, Orta Çağ uygarlıklarını ve erken moderniteyi birbirine bağlayan bir tür kültür köprüsü olarak belirmektedir.
Keywords : Kiev Knezliği, Kırım Hanlığı, Osmanlı Devleti, Türk Doğu Slav ilişkileri, Torklar Oğuzlar