Sakarya’da Tespit Edilen Geleneksel El Sanatları ve Ustaları

Authors : Ela TAŞ

Pages : 1245-1279

Doi:10.29135/std.948208

View : 25 | Download : 14

Publication Date : 2021-12-20

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsan, yaradılışından itibaren hayatını idame ettirmek amacı ile doğada bulduğu hammaddeleri şekillendirerek çeşitli araç gereçler ortaya koymuştur. Önceleri acemice ortaya konan ürünler, artan deneyimler ile birlikte yetenekli ustaların ellerinde daha kullanışlı hale gelmiştir. İlerleyen süreçte neredeyse her bir ürün için farklı teknikler uygulanmaya başlanmış ve bunun sonucunda çeşitli el sanatı kolları doğmuştur. Geleneksel kültürün maddi yansımaları olan el sanatları, herhangi bir şekli olmayan ağaç, maden, deri, toprak, hayvansal ve bitkisel lif gibi malzemelerin çeşitli araçlar yardımı ile elde şekillendirilmesi sonucunda ortaya konan eserlerden meydana gelir. Usta çırak ilişkisine dayalı olarak yapılan bu üretimlerde kullanılan yöntemler ve araç gereçler, nesilden nesle aktarılarak gelenekselleşmiş ve günümüze ulaşmıştır. İnsanların çeşitli ihtiyaçlarına cevap veren ve yaşamlarını kolaylaştıran bu eserler, kişilerin zevk, beğeni ve duygularını yansıtmalarının yanı sıra yapıldıkları dönemin yaşam biçimlerinden de izler taşır. Geleneksel Türk sanatları, asırlardır kullanılan üretim teknikleri ile sınırlı sayıda kültür taşıyıcısı tarafından sürdürülmeye çalışılmaktadır. Kültürel miras kapsamında değerlendirilen el sanatları arasında; demircilik, hallaçlık, hasırcılık, sepetçilik, keçecilik, dokumacılık, saraçlık, çömlekçilik vb. alanlar yer almaktadır. Köklü mazisinde pek çok el sanatını ve ustayı barındıran, hatta az da olsa barındırmaya devam eden Anadolu topraklarındaki önemli yerleşim alanlarından biri olan Sakarya ve yöresinde de bu sanatlarla karşılaşmak mümkündür. Çalışmanın amacı, Sakarya’nın kültürel miras unsurları arasında yer alan el sanatlarını belgelemek ve tanıtmaktır. Bu kapsamda, Sakarya ve çevresinde alan araştırmaları yapılmış, tespit edilen örneklerin fotoğrafları çekilerek kayıt altına alınmıştır. Ustalarla röportajlar yapılarak bilgi fişlerinin doldurulması izlenen yöntemi oluşturmaktadır. Araştırma sonucunda Sakarya’nın kültürel miras değerleri arasında yer alan el sanatlarının, kaybolmaya başladığı görülmüştür.
Keywords : Sakarya, Somut olmayan kültürel miras, Kültürel miras, maddi kültür, Sakarya, el sanatı, usta