Topkapı Sarayı Müzesi’nde Bulunan Klapdanlı Kâbe Örtülerinin Korunmasına Yönelik Arkeometrik İncelemeler ve Bu İncelemelerin Koruma Bilimine Katkısı

Authors : Emine TORGANGÜZEL

Pages : 375-395

Doi:10.29135/std.994508

View : 16 | Download : 9

Publication Date : 2022-07-09

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, Topkapı Sarayı Müzesi Padişah Elbiseleri Seksiyonu’ndaki Osmanlı Dönemi’ne ait ve 16. yüzyıla tarihlendirilen iki adet Kâbe örtüsü inceleme kapsamına alınmıştır. Her iki eserden klapdan numuneleri de dahil olmak üzere toplam 9 numune elde edilmiştir. Tekstil eserlerde kullanılan üç ana malzeme lif, boya ve metalik ipliklerin özellikleri çeşitli arkeometrik yöntem ve teknikler kullanılarak incelenmiştir. Ön inceleme, teknik özellikler insert ignore into journalissuearticles values(çözgü/atkı sıklığı, iplik büküm yönü); ve belgeleme için bir optik mikroskop ile boyarmadde analizleri için diyot dizi algılamalı yüksek performanslı sıvı kromatografisi insert ignore into journalissuearticles values(HPLC-DAD); kullanılmıştır. Ayrıca, klapdan ipliklerde çekirdek ipliğin türü, genel morfoloji, metalik şeridin kimyasal bileşimi ve korozyon ürünlerinin tespiti için enerji dağılımlı X-ışını spektroskopisine insert ignore into journalissuearticles values(EDX); sahip taramalı elektron mikroskobu insert ignore into journalissuearticles values(SEM); tekniğinden yararlanılmıştır. HPLC-DAD ile elde edilen sonuçlara göre, renkli numunelerde belirlenen muhtemel boya kaynakları lak böceği, kökboya bitkisi, boyacı sumağı, muhabbet çiçeği ile meşe palamudu, mazı gomalağı, nar kabuğu bitkilerinden herhangi biridir. SEM-EDX ile elde edilen analiz sonuçlarına göre, klapdanlarda kullanılan metalik şeridin önce çekme daha sonra haddeleme yöntemi ile ve ayrıca, kimyasal kompozisyon olarak gümüş üzerine altın kaplama yapılarak üretildiği tespit edilmiştir. Arkeometrik yöntem ve teknikler kullanılarak elde edilen bu sonuçlar, uygun koruma ve onarım yöntemlerinin belirlenmesinde ileride koruma uzmanlarına rehberlik edecektir.
Keywords : Tekstil eserler, arkeometrik yöntemler, koruma, bozulma, klapdan