ESKİ UYGURCA CHENG WEISHI LUN TEFSİRİNE İLİŞKİN FRAGMANLAR (6. VE 8. YAPRAKLAR)

Authors : Uğur UZUNKAYA, Tümer KARAAYAK

Pages : 97-113

Doi:10.21563/sutad.855780

View : 24 | Download : 13

Publication Date : 2019-12-19

Article Type : Research Paper

Abstract :Eski Uygur edebiyatı temelde dinî metinlerin tercümesi ile meydana gelmiştir. Budizm, Manihaizm ve Hristiyanlık gibi dinlerin kutsal metinlerinin Eski Uygurcaya tercümeleri dönemin dili, dini, söz varlığı ve Türkçe terim türetme faaliyetleri gibi birçok meseleye ışık tutmaktadır. Bu çalışmanın konusunu oluşturan metin Budizmin Mahāyāna ekolünün Yogācāra sistemi temelinde gelişen Faxiang insert ignore into journalissuearticles values(法相宗); ekolüne aittir. Mahāyāna ekolünün Mādhyamaka ile birlikte iki felsefi sisteminden birisini oluşturan Yogācāra; Asaṅga ve Vasubandhu tarafından sistemli bir hâle getirilmiş ve geliştirilmiştir. Yogācāra ekolüne eserleriyle büyük katkı sağlamış olan Vasubandhu’nun kaleme aldığı Triṃśikā-vijñaptimātratā adlı eseri ise Faxiang ekolünün kurucusu Xuanzang’ın insert ignore into journalissuearticles values(玄奘); tam bir tercüme olmayan ancak hem Triṃśikā ve hem de onun üzerine yazılan on mensur tefsirden hareketle kaleme aldığı Cheng weishi lun insert ignore into journalissuearticles values(成唯識論); ‘Salt Bilinç Teorisi Üzerine Söylem’ adlı eserine kaynaklık etmiştir. Bugün Berlin Turfan Koleksiyonu’nda derleme türünden bir yazmanın 21. bölümünün 6. ve 8. yaprağını oluşturan Mainz 2 insert ignore into journalissuearticles values(T I D); ve U 1374a insert ignore into journalissuearticles values(T I D 1); arşiv numaralı fragmanlar da Xuanzang’ın Cheng weishi lun adlı eserinin bir tefsirinin Eski Uygurcaya tercümesinden parçaları oluşturmaktadır. Bu çalışma evvela Cheng weishi lun ve Faxiang ekolüne kadarki Budizm hakkında bir girişle başlayacak ve sonrasında bahsi geçen fragmanların yazı çevirimi, harf çevirimi, tercümesi, metne ilişkin notları ve sözlüğü ile analitik dizini sunulacaktır.
Keywords : Eski Uygurca, Triṃśikā vijñaptimātratā, Cheng weishi lun, Vasubandhu, Xuanzang