Anadolu Ağızlarında “Gülmek” ve “Ağlamak” Eylemlerinin Troponimleri

Authors : Didem AKYILDIZ AY

Pages : 820-831

Doi:10.29110/soylemdergi.988315

View : 19 | Download : 14

Publication Date : 2021-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :WordNet, bir grup psikodilbilimci tarafından tasarlanan ve İngilizce sözcüklerin biçimlerinden ziyade anlamsal ilişkilerine odaklanan oldukça kapsamlı bir veri tabanı projesidir. Bu projede, isimler arasındaki üst anlamlılık-alt anlamlılık ilişkisi, fiiller için de denenmiş ve fiiller için troponimi adında, isimler arasındaki alt anlamlılık ilişkisinden birtakım farklılıklara sahip olan hiyerarşik sözcük ağı ilişkisi kurulmuştur. Bu bağlamda troponimi, fiiller arasındaki anlamsal ilişkilerden biri olup bu ilişki genel bir kavramı ifade eden bir fiilin tarzıyla ilgili çeşitli ayrıntılarını ifade eden başka bir fiille veya fiillerle olan ilişkisi şeklinde yorumlanabilir. Fiillerde kılınış kategorisi, fiil kökünün bildirdiği temel anlama bağlı başlama, sürme, bitme, tekrarlama vb. bir süreç türünü ifade etmektedir. Standart Türkçede birçok fiil kılınıştaki bu süreçlerin dışında temel anlamında yer alan daha başka tarzlarını ifade etmek için çoklukla söz diziminde belirteç niteleyicileri ile desteklenmektedir. Örneğin “konuşmak” eyleminin insert ignore into journalissuearticles values(action); fısıldayarak konuşmak, bağırarak konuşmak, hızlı konuşmak, kekeleyerek konuşmak gibi farklı tarzlarını belirtmek için “konuş-“ fiili insert ignore into journalissuearticles values(verb); bağımsız sözlük birimlerle anlamsal yönden desteklenmektedir. Anadolu ağızlarında ise, bir eylemin kılınış tarzını belirtme doğrultusunda dil dışı gönderge ile dilsel göstergeler arasındaki daha yakın ilişkiler kuran yansıma sözcüklerden oldukça fazla yararlanıldığı tespit edilmiştir. Bu çalışmada Anadolu ağızlarında “ağlamak” ve “gülmek” eylemlerinin çeşitli kılınış tarzlarıyla ilgili ayrıntı bilgilerin standart Türkçedeki gibi belirteçlerle desteklenmeye gerek duyulmadan ifade edildiği ve büyük bir kısmının yansıma sözcüklerden oluştuğu anlaşılan troponimleri üzerinde durulacaktır.
Keywords : troponimi, WordNet, Anadolu Ağızları, alt anlamlılık, yansıma sözcükler