Metinlerarası İlişkiler Bağlamında Halid Ziya'nın Bir Acı Hikâye Eseri ile Selim İleri'nin Kırık Deniz Kabukları Romanının Karşılaştırılması

Authors : Mahmut Babacan, Seval Yumuş

Pages : 24-42

Doi:10.29110/soylemdergi.1427949

View : 131 | Download : 195

Publication Date : 2024-04-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Halit Ziya Uşaklıgil’in Bir Acı Hikâye adlı eseri ile Selim İleri’nin Kırık Deniz Kabukları araştırmamızın temel eserleridir. Bu iki eser arasında “alıntı” ve “gönderge” boyutundaki ilişkiler tespit edilmeye çalışıldığı için nitel araştırma desenlerinden doküman analizi modeli kullanılmıştır. Bu araştırmada Halit Ziya\'nın intihar ederek ölen oğlu Halil Vedad’a dair anılarını anlattığı Bir Acı Hikâye ile Selim İleri’nin Kırık Deniz Kabukları adlı romanı arasında metinlerarasılık ilişkisi olduğu düşünülmüş ve bu iki eser metinlerarasılık ilişkisi bağlamında değerlendirilmiştir. Selim İleri, Kırık Deniz Kabukları romanında birden fazla romanla metinlerarasılık ilişkisi kurar. Bunu, romanın henüz ilk sayfalarında yer alan şu satırlardan anlamak mümkündür: “Bazan kopuk kopuk sahneler, dekoru, kişileri, sözleriyle ışık çakımında belirir, sonra yiterdi. Sonra tekrar belirirdi. Bu sahnelerin hangi romandan çıkıp geldiğini, hangi kitapta, hangi sayfada geçtiğini, belleğime ne zaman işlendiklerini kestiremiyordum. Bu sahnelerin gerçekten yazılıp yazılmadığını, yazılmamışsa sahneleri nasıl olup da uydurduğumu bilemezdim.” (Uşaklıgil 1991, s. 7) Selim İleri, Kırık Deniz Kabukları’nı yazarken Uşaklıgil’in eserleri arasında özellikle Bir Acı Hikâye’den yararlanmıştır. Kırık Deniz Kabukları âdeta Bir Acı Hikâye’nin romanlaştırılarak yeniden yazılmıştır. Romanın ilk bölümlerinde Halil Vedad’ın hayat hikâyesinden doğrudan bahsedilmez. İlk bölümlerde Halil Vedad, metinlerarasılık ilişkisi kurulan roman kahramanlarından biri gibidir. Metinlerarasılık ilişkisi açısından bakıldığında iki eser arasında gönderge ve alıntı düzeyindeki ilişkinin oldukça yoğun olduğu görülür. Selim İleri eserinde, Halid Ziya’nın eserine gönderme yapmakla kalmamış; Kırık Deniz Kabukları’nı çerçeve eser olarak düşünmüş, hatta temellendirmiştir. Selim İleri eserinde ayrıca Halil Vedad’ın hayat hikâyesini yer yer kurgulayarak onu zihninde bir roman kahramanı haline dönüştürmeye çalışmış, bunu yaparken de metinlerarasılık ilişkilerinden bilinçli olarak yararlanmıştır.
Keywords : Metinlerarasılık, Bir Acı Hikaye, Halid Ziya Uşaklıgil, Kırık Deniz Kabukları, Selim İleri