Ṣ-n-ʿa ile ʿA-m-l ve Ḥ-b-ṭ ile B-ṭ-l Köklerinin Semantik ve Etimolojik Tahlili: Hûd Suresi’nin 16. Ayeti Bağlamında Bir İnceleme

Authors : Ahmet Gür

Pages : 362-378

Doi:10.31121/tader.1640939

View : 129 | Download : 67

Publication Date : 2025-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Kur’an-ı Kerim hem içerdiği ilahi mesajlar hem de olağanüstü dilsel yapısı ile dikkat çeken kutsal bir kitaptır. Onu anlamaya çalışmak, yalnızca yüzeysel bir okuma ile değil, içerdiği kelimelerin kökenlerini, tarihsel bağlamlarını ve dil içindeki kullanım çeşitliliğini detaylı bir şekilde incelemekle mümkündür. Zira Kur’an’daki kelimeler, sadece basit sözlük anlamlarıyla değil, kökenleri ve bağlamlarıyla birlikte ele alındığında çok daha derin bir anlam kazanacaktır. Bu nedenle, Kur’an’da geçen kelimelerin etimolojik analizini yapmak, onların Arap dili içindeki konumunu belirlemek ve tarihsel süreçte nasıl kullanıldığını incelemek, ilahi mesajın daha iyi anlaşılmasına katkı sağlayacaktır. Bu çalışma, Hûd suresi 16. ayetinde geçen ṣ-n-ʿa ile ʿa-m-l ve ḥ-b-ṭ ile b-ṭ-l köklerini dilbilimsel bir perspektiften ele alarak, bu kelimelerin etimolojisini, kullanım tarihçesini ve Kur’an bağlamındaki anlamlarını detaylı bir şekilde analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda, öncelikle ṣ-n-ʿa, ʿa-m-l, ḥ-b-ṭ ve b-ṭ-l köklerinin erken dönem Arap sözlüklerinde nasıl tanımlandığı incelenecek, kelimelerin sözlük anlamları ile Kur’an’da kazandıkları anlamlar karşılaştırılacaktır. Özellikle ḥ-b-ṭ kökünün, “hayvanların zehirli ot yemesi sonucu hastalanarak ölmesi” anlamından, soyut olarak “bir şeyin boşa çıkması” anlamına nasıl evrildiği detaylı bir şekilde ele alınacaktır. Benzer şekilde, ṣ-n-ʿa ve ʿa-m-l köklerinin tarihsel kullanımları araştırılarak, iş yapmak, üretmek ve eyleme geçmek bağlamlarında nasıl farklılaştıkları tespit edilecektir. Bunun yanı sıra Cahiliye veya Muhadram şairlerden örnekler verilerek, ṣ-n-ʿa, ʿa-m-l, ḥ-b-ṭ ve b-ṭ-l köklerinin bu dönemde hangi anlamları taşıdığı ve hangi bağlamlarda kullanıldığı analiz edilecektir. Ayrıca, ilk dönem Kur’an tefsirleri incelenerek, sahabe ve tabiin neslinin bu köklere yüklediği anlamlar ortaya konulacaktır. Bu nedenle, bu tefsirlerde söz konusu kelimelere nasıl anlamlar yüklendiği, hangi bağlamlarda nasıl yorumlandığı ve kelime köklerinin hangi anlam genişlemelerine uğradığı tespit edilecektir. Bu çalışma, Kur’an’daki kelimelerin sadece sözlük anlamları üzerinden değil, onların tarihsel, şiirsel ve tefsir bağlamlarıyla birlikte ele alınması gerektiğini göstermeyi amaçlamaktadır. Hûd suresi 16. ayeti bağlamında yapılan bu detaylı analiz, ṣ-n-ʿa ile ʿa-m-l ve ḥ-b-ṭ ile b-ṭ-l köklerinin anlam dünyasını daha iyi kavramaya ve Kur’an’ın dilsel zenginliğini anlamaya katkı sunacaktır.
Keywords : Arap Dili ve Belagati, Kur’an-ı Kerim, Hûd suresi, Semantik, Etimoloji