Kültürel Bilişi Oluşturmada Deyimlerin Rolü: Çuvaşça ve Türkçe Örneği

Authors : Umut YOZGAT

Pages : 189-209

View : 20 | Download : 8

Publication Date : 2022-08-01

Article Type : Research Paper

Abstract :İletişimin temel taşı olarak nitelendirilen dil olgusu nesilden nesile aktarılan, kültürel ve devingen bir yapıdır, ancak bu yapı zamanla konuşucusunun kalmaması, diğer kuşaklara aktarılmaması ya da başkaca diller tarafından baskılanması gibi nedenlerle yok olmakta ve zaman içerisinde ölmektedir. Bu yok oluşu tanımlayan tehlikedeki dilinsert ignore into journalissuearticles values(ler); insert ignore into journalissuearticles values(endangered languages); kavramı belli sınıflandırmalar temelinde dillerin yok oluş derecelerini, nedenlerini ve alınabilecek önlemleri ele almaktadır. Dünyanın birçok yerinde konuşulan birçok dil günümüzde bu yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Bu dillerden biri olan ve Türk dil ailesinin en eskicil özelliklerini taşıyan Çuvaşça da tehlikedeki Türk dillerindendir. Bu çalışma Çuvaşça ve Türkçede biri göz sözcüğü olan deyimlerin temsil ettiği düşünce içerikleri olan kavramların etiketlenerek karşılaştırılmasını ve aradaki benzerliklerin bu iki dil arasında ortak bir kültürel biliş sergileyip sergilemediğini saptamayı amaçlamaktadır. Çalışmada Çuvaşçada göz sözcüğü ile kurulmuş 83 adet deyim listelenmiş, bu deyimlerde 22 kavram etiketlenmiştir. Türkçede kurucularından biri göz sözcüğü olan toplam 175 deyim listelenmiş ve bu deyimler 29 kavram ile etiketlenmiştir. Elde edilen bulgular her iki dilde de en sık etiketlenen kavramların ortak olduğunu göstermektedir, ancak bu bulguların kavramlar temelinde ortak bir kültürel biliş sunmadığı gözlemlenmiştir.
Keywords : Çuvaşça, Türkçe, deyim, kavram, kültürel biliş