ALİ ÇELEBİ’NİN HÜMÂYÛNNÂMESİ ve RESİMLİ NÜSHALARI

Authors : Şebnem PARLADIR

Pages : 27-55

View : 23 | Download : 8

Publication Date : 2016-09-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Kelile ve Dimne’nin İslam dünyasındaki çevirilerinden haberdar olan müderris, hattat ve şair Ali Çelebi, eseri Türk diline de aktarmaya niyetlenir. Hümâyûnnâme olarak adlandırdığı çevirisini tamamladıktan sonra Kanuni Sultan Süleyman’a sunar ve eser padişahın büyük beğenisini kazanır. Hümâyûnnâme yazıldığı yüzyıl ve sonrasında sevilir, yüz dokuz kopyası hazırlanır. Bir kısmı sultani nitelikte tezhiplerle bezeli bu örneklerin dördü resimlidir ve 16.yüzyıl sonlarında Osmanlı yönetimindeki eyaletlerde hazırlanmışlardır. Batı kültürünün de ilgisini çeken eserin batı dillerine birçok tercümesi yapılır. İşte bu çalışmanın amacı Hümâyûnnâme’nin resimli ve sultani nitelikte kopyalarının ketebe ve ön kayıtlarından yola çıkarak üretildiği çevreleri, hami-alıcı kitlesini ortaya koymak, başka bir deyişle bu seçkin örnekler çerçevesinde eserin popülerlik kazandığı kitleyi saptamaktır. Yazmanın batı dünyasındaki algısı, sultani nitelikte tezhiplerle bezeli örneklerinin nerelerde ve hangi yüzyıllarda yoğunluk kazandığı ve tezhiplerin tasarım programı; resimli kopyaların üslup özellikleri ve ketebesi bulunmayan resimli nüshaların benzer örneklerle karşılaştırmalar çerçevesinde üretim yerlerinin saptanması yazının diğer kapsamını oluşturur. Ayrıca resimlerin ikonografik değerlendirmesiyle de yazmaların üretim yerleri konusundaki soru işaretleri aydınlatılmaya çalışılmıştır.
Keywords : Hümâyûnnâme, nasihatname, hamilik, popülerlik, üslup ikonografi